Mỹ và Trung Quốc vừa chính thức hoàn tất thỏa thuận thương mại từng được thống nhất trong cuộc đàm phán tại Geneva hồi tháng trước, theo xác nhận của bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick. Ông cho biết Nhà Trắng cũng đang chuẩn bị ký thêm loạt thỏa thuận với 10 đối tác thương mại lớn khác trong thời gian tới.

Theo ông Lutnick, thỏa thuận với Trung Quốc đã được ký hai ngày trước. Các điều khoản từng được hai bên thống nhất trong các cuộc đàm phán thương mại giữa Washington và Bắc Kinh hiện đã chính thức có hiệu lực, bao gồm cam kết của Trung Quốc trong việc cung cấp đất hiếm — nguyên liệu quan trọng trong sản xuất tua-bin gió, máy bay phản lực và nhiều thiết bị công nghệ cao khác.

“Họ sẽ cung cấp đất hiếm cho chúng tôi,” Lutnick nói trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg News. “Khi họ làm điều đó, chúng tôi sẽ gỡ bỏ các biện pháp đối phó.”

Một quan chức Nhà Trắng xác nhận rằng Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí về các điều khoản để triển khai thỏa thuận Geneva.

Người phát ngôn đại sứ quán Trung Quốc tại Washington từ chối bình luận. Bộ Ngoại giao Trung Quốc tại Bắc Kinh cũng chưa phản hồi yêu cầu bình luận.

Thị trường hầu như không có phản ứng đáng chú ý trước thông tin này. Tỉ giá nhân dân tệ giao dịch ở nước ngoài gần như không biến động, trong khi hợp đồng tương lai chỉ số S&P 500 cũng đi ngang. Thị trường chứng khoán phái sinh của Trung Quốc vẫn chưa mở cửa.

Thỏa thuận với Trung Quốc đánh dấu bước tiến trong quá trình thương lượng kéo dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, sau nhiều lần đôi bên cáo buộc lẫn nhau vi phạm các thỏa thuận trước đó. Tuy nhiên, thỏa thuận này vẫn phụ thuộc vào các hành động thực tế của cả hai bên trong thời gian tới, đặc biệt là việc Trung Quốc có thực sự xuất khẩu đất hiếm theo đúng như cam kết hay không.

Trao đổi với Bloomberg Television, ông Lutnick cho biết tổng thống Donald Trump cũng sẵn sàng hoàn tất một loạt thỏa thuận thương mại trong vòng hai tuần tới, để kịp thời hạn ngày 9.7 — thời điểm ông có thể khôi phục các mức thuế cao đã được tạm hoãn hồi tháng 4.

“Chúng tôi sẽ chọn ra 10 thỏa thuận quan trọng nhất, phân loại rõ ràng, rồi các quốc gia còn lại sẽ được đưa vào sau,” bộ trưởng Lutnick nói.

Ông không nêu rõ những quốc gia nào sẽ nằm trong nhóm đầu tiên được ký các thỏa thuận thương mại. Tuy nhiên, trước đó vào sáng thứ Năm, ông Trump đưa ra thông tin Mỹ tiến gần đến thỏa thuận với Ấn Độ.

Tổng thống Trump cũng tuyên bố rằng nếu không đạt được thỏa thuận đúng hạn, ông sẽ gửi “văn bản chính thức” đến các nước để áp đặt điều kiện thương mại. Ông Lutnick cho biết các quốc gia sẽ được phân loại rõ ràng vào ngày 9.7, đồng thời lưu ý rằng ông Trump có thể gia hạn thời hạn để tiếp tục đàm phán.

“Nước nào đạt thỏa thuận sẽ có thỏa thuận, còn những ai vẫn đang đàm phán với chúng tôi sẽ nhận được phản hồi và được đưa vào nhóm tiếp theo,” Lutnick nói. “Nếu các bên muốn quay lại bàn đàm phán, họ hoàn toàn có quyền làm vậy, nhưng mức thuế sẽ được ấn định và chúng tôi sẽ triển khai.”

Tổng thống Trump ngày 2.4 công bố mức thuế gọi là “thuế đối ứng”, có thể lên tới 50%, nhưng sau đó đã tạm hoãn phần lớn trong số này trong 90 ngày để mở đường cho đàm phán.

Hiện vẫn chưa rõ phạm vi điều chỉnh của các thỏa thuận thương mại này. Thông thường, các hiệp định thương mại cần nhiều năm — chứ không phải chỉ vài tháng — để hoàn tất. Một thỏa thuận trước đây với Anh vẫn còn để ngỏ nhiều vấn đề quan trọng, bao gồm mức ưu đãi thuế đối với một số mặt hàng kim loại nhập khẩu.

Thỏa thuận với Trung Quốc mà bộ trưởng Lutnick mô tả cũng chưa phải là một hiệp định thương mại toàn diện, khi chưa giải quyết được các vấn đề nhạy cảm như buôn lậu fentanyl hay quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc cho các doanh nghiệp Mỹ.

Sau vòng đàm phán đầu tiên tại Geneva dẫn đến việc hai bên giảm thuế trừng phạt lẫn nhau, Mỹ và Trung Quốc tiếp tục cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận. Trong các cuộc thảo luận tiếp theo tại London trong tháng này, phái đoàn đàm phán hai nước tuyên bố đã đạt được đồng thuận, văn bản đang chờ phê duyệt từ tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình.

Ông Lutnick cho biết theo thỏa thuận được ký cách đây hai ngày, Mỹ sẽ gỡ bỏ các biện pháp đối phó từng được áp dụng trước vòng đàm phán tại London — nhưng chỉ sau khi Trung Quốc thực sự bắt đầu xuất khẩu đất hiếm. Các biện pháp này bao gồm hạn chế xuất khẩu nhiều nguyên liệu như ethane (nguyên liệu sản xuất nhựa), phần mềm thiết kế chip và động cơ phản lực.

Thỏa thuận được công bố trong bối cảnh Mỹ đang từng bước nới lỏng hạn chế đối với xuất khẩu ethane. Bộ Thương mại Mỹ đầu tuần này đã thông báo cho các công ty năng lượng rằng họ được phép bơm khí hóa lỏng lên tàu chở dầu để vận chuyển sang Trung Quốc — nhưng không được phép dỡ hàng nếu không có sự chấp thuận chính thức.

Trước đó, Bloomberg đưa tin các công ty Mỹ phụ thuộc vào khoáng sản từ Trung Quốc vẫn đang chờ Bắc Kinh phê duyệt cho các lô hàng xuất khẩu đầu tiên.

— Với sự hỗ trợ của Hadriana Lowenkron, Jordan Fabian, Cormac Mullen, và Philip Glamann