Không lâu sau khi tổng thống Donald Trump công bố mức thuế quan “Ngày Giải phóng,” ông Todd Pollock nhận được cuộc gọi từ một doanh nghiệp đang gặp rắc rối. Người gọi, đại diện cho một công ty sản xuất đồ nội thất gia dụng tại Trung Quốc, cho biết họ có khoảng 50 container hàng đang trên đường tới Nam California, và mỗi container bất ngờ đối mặt mức thuế lên tới 145%. Lúc đó đã quá muộn để chuyển hướng sang một cảng khác.

Vì vậy, Pollock đề xuất một giải pháp sáng tạo: Thay đổi điểm đến cuối cùng trên vận đơn thành kho hàng của ông ở Windsor, Ontario — cách hàng ngàn cây số — rồi vận chuyển toàn bộ hàng hóa đến đó bằng xe tải chuyên dụng chở hàng ngoại quan, vốn cho phép hàng hóa được miễn thuế khi còn trong quá trình vận chuyển. Về mặt pháp lý, điều này giống như hàng hóa chưa từng đặt chân đến Mỹ. Giờ thì các pallet chứa đồ nội thất sản xuất tại Trung Quốc được xếp cao hơn chín mét trong kho hàng của Pollock, bên kia biên giới, sát với Detroit, cạnh những thùng đồ chơi, quần áo, hàng hóa cho thú cưng và nhiều mặt hàng “tị nạn” khác do cuộc chiến thương mại mới nhất của ông Trump. Và Pollock, đồng sáng lập Windsor Fulfillment, thấy nhu cầu với kho hàng dạng đấy chỉ có tăng lên mà thôi.

“Thuế quan càng cao, thì càng có lợi khi để hàng tồn kho của bạn ở Canada,” Pollock, 59 tuổi, nói. Ông đã lên kế hoạch mở rộng kho hàng 18.500 mét vuông của ông thêm 50% một khi mức thuế của Mỹ ổn định. Các công ty bắt đầu nhận ra: “‘A, mình có thể lưu trữ hàng ở Windsor, hoặc Toronto, hoặc Vancouver, rồi phân phối sang Mỹ từ phía đó, thay vì làm ngược lại. Giờ thì trung tâm phân phối Bắc Mỹ của mình đặt ở Canada.’”

Dù việc lưu trữ hàng nhập khẩu trong một kho hàng tại Canada rồi đến Mỹ không thể giúp tránh hoàn toàn thuế quan, nó cho phép chủ hàng trì hoãn nộp thuế cho đến khi hàng được chuyển sang lãnh thổ Mỹ. Điều này đặc biệt hữu ích trong bối cảnh mức thuế quan liên tục thay đổi. Chiến lược này cũng giúp các công ty quản lý dòng tiền hiệu quả hơn và tránh phải trả thuế cho những mặt hàng chưa bán được. Việc sử dụng kho ngoại quan được chính phủ chứng nhận có thể giúp nhà nhập khẩu tránh các loại thuế của Canada trong thời gian lưu kho, nhưng chỉ cần nộp trước mức thuế thấp hơn nhiều của Canada và sau đó xin hoàn lại khi hàng được chuyển tiếp, thì vẫn có thể giúp tiết kiệm đáng kể.

“Chúng tôi đã nhận được hàng trăm yêu cầu: ‘Này, tôi muốn gửi container của mình vào kho tại cơ sở của ông ở Vancouver, rồi đưa hàng sang Mỹ khi tôi cần,’” Michael Kotendzhi, CEO của công ty 18 Wheels Warehousing & Trucking có trụ sở tại British Columbia, cho biết. “Miễn là các mức thuế còn hiệu lực, mọi người sẽ tiếp tục tìm kiếm giải pháp tiết kiệm chi phí nhất.”

Dù Mỹ cũng có các kho ngoại quan cho phép nhà nhập khẩu trì hoãn nộp thuế đến năm năm, nhiều kho trong số đó đã chật kín. Theo công ty khởi nghiệp tại Seattle, Flexe, đơn vị hỗ trợ khoảng 1.000 chủ cho thuê kho. Thì số lượng yêu cầu về kho ngoại quan trong năm nay đã tăng gấp sáu lần sau các mức thuế mới của Trump, đẩy giá thuê kho ngoại quan lên cao hơn kho bình thường tới 60%.

Do đó, các nhà nhập khẩu đang chuyển sang Canada để tìm những giải pháp sáng tạo, và đôi khi còn rẻ hơn. (Chẳng hạn, Pollock chỉ thu phí cao hơn 30% cho phần kho ngoại quan.) Ngày càng nhiều người bán bên thứ ba trên Amazon.com và các trang thương mại điện tử khác chọn cách lưu kho hàng hóa ở Canada, rồi gửi từng lô nhỏ sang Mỹ khi hàng tồn kho tại Mỹ giảm, phương thức được gọi là “hàng nhỏ giọt từ Canada,” theo Brandon Young, CEO của Seller Systems, người đang giảng dạy các lớp về bán lẻ trực tuyến.

Dù bằng chứng chủ yếu là các câu chuyện thực tế về sự dịch chuyển, chuỗi cung ứng mới đang hình thành sau các đợt áp thuế của Trump cho thấy bài học rõ ràng về hệ quả lan tỏa khi trật tự thương mại toàn cầu phải sắp xếp lại. Trước khi Mỹ áp thuế gần như với mọi quốc gia trên thế giới, các kho hàng ở Canada đối mặt với tỉ lệ bỏ trống cao nhất trong gần một thập kỷ, theo công ty môi giới bất động sản thương mại JLL. Giờ đây, Flexe cho biết, tình trạng từ chối nhận thêm hàng do không đủ sức chưa ở một số cơ sở tại Canada, thậm chí xảy ra thường xuyên hơn ở Mỹ.

Thuế quan của Mỹ phần nào được nới lỏng kể từ mùa Xuân năm nay — chính quyền Trump đã tạm hoãn áp thuế với hầu hết các nước để mở ra giai đoạn đàm phán 90 ngày, và cả Mỹ lẫn Trung Quốc đã đồng ý giảm bớt thuế trong lúc tiến hành đàm phán riêng. Nhưng tình trạng gián đoạn thương mại còn lâu mới kết thúc.

Vài tuần gần đây, ông Trump cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận sơ bộ trên mạng xã hội, đe dọa liên minh châu Âu bằng các mức thuế còn cao hơn, và tăng gấp đôi mức thuế toàn cầu với thép và nhôm. Trong khi các tòa án Mỹ vẫn đang xem xét tính hợp pháp của nhiều biện pháp thuế quan khác nhau, thì thuế áp lên hàng Trung Quốc chẳng hạn, vẫn cao hơn đáng kể so với thời điểm ông Trump mới quay lại Nhà Trắng. Theo tính toán của viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tổng mức thuế hiện là 51%, bao gồm cả các sắc thuế trước đó.

Trong một chuyến tham quan gần đây đến kho hàng ở Windsor, ông Pollock chỉ vào những lô hàng vừa đến từ Trung Quốc đang chờ được chuyển tiếp đến khách hàng ở tận Nhật Bản và Úc. Dù việc vận chuyển hàng hóa vượt Thái Bình Dương chỉ để quay lại nghe có vẻ kỳ lạ, theo ông, với nhiều công ty Mỹ tầm trung, đây thực ra lại là cách tối ưu để phục vụ thị trường quốc tế. Những công ty này cần một địa điểm trung tâm để tiếp nhận và phân chia các đơn hàng tối thiểu cỡ container từ nhà cung cấp Trung Quốc. Trước đây, việc đặt trung tâm như vậy tại Mỹ giúp họ dễ dàng phục vụ cả thị trường chính lẫn các thị trường nhỏ hơn trên toàn cầu. Nhưng giờ đây, Pollock nói ông đang nhận được rất nhiều liên hệ từ các công ty đang cân nhắc chuyển những trung tâm này sang Canada.

Nếu xu hướng này tiếp tục, “Canada có thể trở thành một trung tâm logistics phụ,” theo Saibal Ray, giáo sư quản lý chuỗi cung ứng tại đại học McGill ở Montreal. “Vấn đề lớn nhất của chúng tôi là trừ thị trường Mỹ, các nơi khác đều khá xa. Nhưng nếu 80% hàng hóa được chuyển sang Mỹ và 20% còn lại đến các thị trường khác, thì điều đó thực sự khả thi.”