OpenAI vừa ra mắt hai mô hình trí tuệ nhân tạo mã nguồn mở và miễn phí có khả năng mô phỏng quá trình suy luận của con người, chỉ vài tháng sau khi công ty DeepSeek của Trung Quốc thu hút sự chú ý toàn cầu với phần mềm AI mã nguồn mở riêng.

Ngày thứ Ba (5.8), OpenAI cho biết hai mô hình mới, mang tên GPT-oss-120b và GPT-oss-20b, sẽ được phát hành trên nền tảng chia sẻ phần mềm AI Hugging Face. Các mô hình này có thể tạo văn bản theo yêu cầu của người dùng, nhưng không thể tạo hình ảnh hoặc video. Ngoài ra, chúng còn có thể thực hiện các tác vụ phức tạp khác như viết mã và tìm kiếm thông tin trực tuyến thay cho người dùng.

Điểm đáng chú ý là cả hai đều thuộc loại mô hình open-weight, tương tự như Llama của Meta Platforms. “Weight” là thuật ngữ chỉ các tham số trong mô hình AI. OpenAI công bố toàn bộ tham số mà mô hình học được và được tinh chỉnh trong quá trình huấn luyện, giúp các nhà phát triển dễ dàng tự điều chỉnh. Tuy nhiên, công ty sẽ không tiết lộ bộ dữ liệu huấn luyện, đồng nghĩa với việc các mô hình này chưa thực sự hoàn toàn đạt tiêu chuẩn “mã nguồn mở”.

Một điều nghịch lý khá thú vị là, dù mang tên là “OpenAI”, phần lớn mô hình của công ty này đến nay vẫn là hệ thống đóng. Đây là loại phần mềm do nhà phát triển kiểm soát, không cho phép người dùng sửa đổi và ít minh bạch về kỹ thuật. OpenAI giữ kín dữ liệu huấn luyện và tập trung vào thương mại hóa các mô hình mạnh nhất nhằm bù đắp chi phí phát triển. Lần gần nhất OpenAI phát hành mô hình mã nguồn mở là vào năm 2019 với GPT-2, tiền thân của phần mềm đã tạo nên chatbot ChatGPT.

Ngay sau khi DeepSeek ra mắt hệ thống mở R1 hồi tháng 1, giám đốc điều hành Sam Altman cho biết OpenAI đang cân nhắc công bố một số trọng số mô hình. Ông thừa nhận công ty cần “xây dựng lại chiến lược mã nguồn mở”. Gần đây, Kế hoạch Hành động AI của Tổng thống Donald Trump cũng khuyến khích phát triển mô hình mã nguồn mở, với lý do rằng chúng có thể “trở thành tiêu chuẩn toàn cầu” trong lĩnh vực nghiên cứu học thuật và kinh doanh.

Tuy vậy, giới phê bình từ lâu đã lập luận rằng phần mềm mã nguồn mở tiềm ẩn rủi ro an ninh. Hồi tháng 7, Altman đăng trên mạng xã hội X rằng công ty dự kiến phát hành mô hình open-weight vào giữa tháng, nhưng đã trì hoãn để “kiểm tra thêm về an toàn và đánh giá lại các lĩnh vực có rủi ro cao”.

“Chúng tôi tin cộng đồng sẽ xây dựng được nhiều ứng dụng xuất sắc từ mô hình này, nhưng khi đã công bố trọng số thì không thể thu hồi,” Altman phát biểu khi đó. Ông nói thêm rằng đây là “lần đầu tiên” công ty thực hiện điều này và ông muốn “làm cho đúng”.

OpenAI kỳ vọng hai mô hình mới sẽ được sử dụng bởi các cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan chính phủ muốn tinh chỉnh và vận hành hệ thống AI trên cơ sở hạ tầng riêng. Theo công ty, Orange và Snowflake nằm trong số những đơn vị đã thử nghiệm các mô hình này.

Ngoài Hugging Face, hai mô hình cũng sẽ được phân phối qua nền tảng Bedrock của Amazon và nền tảng điện toán AI do Groq cùng công ty Humain AI của Ả Rập Xê Út điều hành.

Cả hai mô hình đều có kích thước nhỏ gọn và hiệu suất cao. Mô hình mạnh hơn, GPT-oss-120b, có thể chạy trên một card đồ họa 80 gigabyte. Trong khi đó, GPT-oss-20b có thể hoạt động trên máy tính xách tay với bộ nhớ 16 gigabyte.

Trong cuộc họp báo tuần này, OpenAI cho biết công ty hy vọng sẽ nhận được phản hồi từ người dùng để xem xét định hướng phát hành các mô hình mở trong tương lai.

— Với sự hỗ trợ của Dina Bass