Ba năm sau sự xuất hiện của ChatGPT, nhiều nhà phân tích và kỹ sư, kể cả người trong Google và cựu CEO của hãng, từng cho rằng gã khổng lồ trong lĩnh vực tìm kiếm đã bị tụt lại trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo.

Nhưng hiện tại, không còn ai dám chắc điều đó nữa.

Google vừa giới thiệu phần mềm AI mới và ký hàng loạt thỏa thuận quan trọng, bao gồm hợp tác phát triển chip với Anthropic, nhằm trấn an nhà đầu tư rằng công ty sẽ không dễ dàng chịu thua trước OpenAI, cha đẻ của ChatGPT, hay bất kỳ đối thủ nào khác. Mô hình AI đa năng mới nhất của hãng, Gemini 3, ngay lập tức nhận được đánh giá tích cực nhờ khả năng lập luận, viết mã và xử lý các tác vụ phức tạp mà nhiều chatbot khác còn mắc lỗi.

Bên cạnh đó, mảng điện toán đám mây của Google, từng bị xem là lép vế, nay đang tăng trưởng ổn định nhờ làn sóng AI toàn cầu và nhu cầu tính toán ngày càng cao.

Dữ liệu mới cũng cho thấy nhu cầu dành cho dòng chip AI chuyên dụng của Google đang tăng. Đây là một trong số ít sản phẩm có khả năng cạnh tranh với chip Nvidia. Theo báo cáo ngày thứ Hai, Meta Platforms đang đàm phán để sử dụng chip của Google. Thông tin này đã giúp cổ phiếu Alphabet tăng mạnh. Từ giữa tháng 10 đến nay, giá trị vốn hóa của Alphabet đã tăng gần 1.000 tỉ USD, được hỗ trợ bởi khoản đầu tư 4,9 tỉ USD của Warren Buffett trong quý III và tâm lý tích cực từ giới tài chính đối với chiến lược AI của công ty.

Cổ phiếu Alphabet tăng 1,5% lên 323,44 USD tại New York hôm thứ Ba, đưa vốn hóa tiến sát mốc 4.000 tỉ USD.

Trong khi đó, cổ phiếu SoftBank, một trong những nhà đầu tư lớn nhất của OpenAI, giảm 10% do lo ngại về sự cạnh tranh từ Gemini. Cổ phiếu Nvidia cũng mất 2,6%, tương đương 115 tỉ USD giá trị vốn hóa.

“Google từ lâu đã là ‘kẻ ngáng chân’ trong cuộc đua AI này,” Neil Shah, đồng sáng lập hãng phân tích Counterpoint Research, nhận xét. “Một gã khổng lồ ngủ say đã thức giấc.”

Từ trước đến nay, Google luôn tin rằng chiến lược đầu tư nghiên cứu sâu rộng và tốn kém sẽ giúp hãng bảo vệ vị thế công cụ tìm kiếm số một và dẫn đầu thế hệ nền tảng máy tính tiếp theo. Tuy nhiên, sự ra đời của ChatGPT đã gây cú sốc lớn khi lần đầu tiên trong nhiều năm, vị thế của Google Search bị đe dọa, dù Google là bên tiên phong công nghệ nền tảng cho chính chatbot đó. Dẫu vậy, Google vẫn sở hữu những lợi thế mà OpenAI không có: Nguồn dữ liệu dồi dào để huấn luyện AI, lợi nhuận ổn định và hạ tầng điện toán riêng biệt.

“Chúng tôi theo đuổi chiến lược AI toàn diện, từ đầu đến cuối,” CEO Sundar Pichai chia sẻ với nhà đầu tư trong quý gần nhất. “Và giờ thì điều đó đã phát huy tác dụng.”

Nỗi lo về rào cản pháp lý đối với Google cũng đang dịu lại. Công ty vừa tránh được nguy cơ bị buộc chia tách trong vụ kiện chống độc quyền, một phần nhờ sự trỗi dậy của các đối thủ AI mới. Đồng thời, Google cũng cho thấy nỗ lực thành công trong việc đa dạng hóa hoạt động ngoài mảng quảng cáo. Đơn vị xe tự hành Waymo của Alphabet đã mở rộng sang nhiều thành phố mới và vừa triển khai tính năng chạy trên xa lộ, bước tiến có được nhờ đầu tư mạnh tay vào công nghệ.

Một phần lợi thế của Google đến từ khả năng kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị điện toán, từ ứng dụng AI như công cụ tạo ảnh Nano Banana, đến phần mềm, hạ tầng đám mây và chip phần cứng. Google còn sở hữu kho dữ liệu khổng lồ từ công cụ tìm kiếm, điện thoại Android và YouTube, những dữ liệu mà hãng không chia sẻ ra ngoài. Nhờ đó, Google kiểm soát được hướng đi kỹ thuật của sản phẩm AI mà không phụ thuộc vào nhà cung cấp khác như OpenAI.

Trong khi Microsoft và OpenAI đang tìm cách phát triển chip riêng hoặc hợp tác để giảm phụ thuộc vào Nvidia, thì Google đã đi trước một bước. Hãng gần như chỉ sản xuất chip TPU (tensor processing unit) cho chính mình để tăng tốc tìm kiếm, rồi dần nâng cấp để xử lý các tác vụ AI phức tạp hơn. Gần đây, xu hướng này đang thay đổi. Tháng 10, Anthropic công bố sẽ sử dụng tới 1 triệu chip TPU của Google theo hợp đồng trị giá hàng chục tỉ USD.

Hôm thứ Hai, trang công nghệ The Information đưa tin Meta có kế hoạch sử dụng chip của Google tại các trung tâm dữ liệu từ năm 2027. Google không bình luận cụ thể, nhưng cho biết nhu cầu cho cả dòng TPU tùy biến lẫn GPU Nvidia đang “tăng nhanh” nhờ mảng điện toán đám mây. “Chúng tôi vẫn cam kết hỗ trợ cả hai dòng chip, như đã làm suốt nhiều năm qua,” người phát ngôn Google cho biết.

Meta từ chối bình luận. Nvidia thì lên tiếng: “Chúng tôi rất vui khi thấy Google thành công. Họ đã có những bước tiến vượt bậc về AI, và chúng tôi vẫn tiếp tục cung cấp sản phẩm cho họ.” Hãng bổ sung thêm: “Nvidia vẫn đang dẫn trước toàn ngành và là nền tảng duy nhất có thể chạy mọi mô hình AI ở mọi nơi có điện toán.”

Giới phân tích đánh giá việc Meta quan tâm đến chip của Google là một tín hiệu tích cực. “Nhiều công ty đã thất bại trong việc phát triển chip tùy chỉnh, nhưng Google thì đã làm được,” Ben Barringer, trưởng bộ phận nghiên cứu công nghệ tại Quilter Cheviot, nhận xét qua email.

Google đã chấp nhận rủi ro để đạt được vị thế hiện tại. Đầu năm 2023, hãng tập trung toàn bộ nỗ lực AI dưới quyền điều hành của Demis Hassabis, người đứng đầu phòng thí nghiệm DeepMind tại London. Dù gặp một số va vấp ban đầu, như sự cố ra mắt công cụ tạo hình ảnh, Hassabis đã giữ chân được nhiều kỹ sư AI, dù họ được đối thủ chào mời với mức đãi ngộ hàng triệu USD. Còn CEO Pichai thì sẵn sàng chi mạnh tay để tuyển dụng nhân tài.

Hiện tại, Gemini 3 Pro đứng đầu bảng xếp hạng AI uy tín như LMArena và Humanity’s Last Exam. Andrej Karpathy, thành viên sáng lập OpenAI, gọi đây là “một LLM thuộc nhóm hàng đầu.” Theo Google, mô hình có thể giải bài toán khoa học – toán học phức tạp và khắc phục những lỗi từng khiến khách hàng doanh nghiệp e ngại, như tạo ảnh có chữ viết sai chính tả.

Tuy vậy, sức hút của Gemini với người dùng phổ thông vẫn chưa rõ ràng. Tuần trước, Google cho biết có 650 triệu người dùng ứng dụng Gemini. Trong khi đó, OpenAI tuyên bố ChatGPT đạt 800 triệu người dùng mỗi tuần. Tính đến tháng 10, ứng dụng Gemini có 73 triệu lượt tải mỗi tháng, thấp hơn mức 93 triệu của ChatGPT, theo công ty nghiên cứu Sensor Tower.

Dù đang thống trị thị trường quảng cáo, Google vẫn gặp khó khăn trong việc tìm ra mô hình thương mại khác. Mảng điện toán đám mây đạt doanh thu 15,2 tỉ USD trong quý III, tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, hãng vẫn xếp sau Microsoft và Amazon Web Services, hai đối thủ có doanh số gấp đôi Google trong quý gần nhất. Theo ông Shah của Counterpoint, tốc độ áp dụng AI vào sản phẩm Google của các doanh nghiệp vẫn kém hơn so với Microsoft và Anthropic.

Trong khi đó, OpenAI đang kiếm lợi nhuận từ việc bán bản cao cấp ChatGPT và phần mềm dành cho doanh nghiệp. Hãng cũng hợp tác với Broadcom, AMD và Nvidia để thúc đẩy năng lực AI.

Theo Meryem Arik, CEO của startup AI Doubleword, chip TPU của Google chỉ hấp dẫn với một nhóm khách hàng rất lớn như Meta và Anthropic, những công ty có hóa đơn điện toán khổng lồ. Barringer cũng nhận định ngành chip “không phải là cuộc chơi một mất một còn.”

Một phần vì chip của Google chỉ hoạt động được trong nền tảng đám mây của chính họ, trong khi GPU của Nvidia linh hoạt hơn. “Ngay khi bạn bắt đầu dùng TPU, bạn đã bị khóa trong hệ sinh thái của Google,” Arik nói. Sự ràng buộc đó từng khiến nhiều công ty e ngại. Nhưng nhờ các bước tiến về AI, điều đó không còn đúng với Google nữa.

“Có thể nói Google đã trở lại cuộc chơi AI với Gemini 3,” Thomas Husson, chuyên gia tại Forrester, nhận xét. “Như cách nói quen thuộc của Mark Twain: Những tin đồn về cái chết của Google đã bị phóng đại đến mức vô nghĩa.”

— Với sự hỗ trợ của Henry Ren, Rose Henderson, và Phil Kuntz