Trong nghị quyết mới được Quốc hội thông qua về giám sát chuyên đề và chất vấn, Chính phủ được yêu cầu khẩn trương nghiên cứu lộ trình phù hợp cho việc hình thành sàn giao dịch vàng. Ngân hàng Nhà nước cho biết đang tiếp cận vấn đề theo hướng thận trọng, cân nhắc kỹ tác động tới ổn định tiền tệ, hệ thống ngân hàng và tâm lý thị trường.

Theo các chuyên gia, việc đưa vàng vào khuôn khổ giao dịch tập trung là xu hướng phổ biến tại nhiều nền kinh tế mới nổi và phát triển. Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ hay Singapore đều đã xây dựng các sàn giao dịch vàng dựa trên nền tảng công nghệ minh bạch, tiêu chuẩn hóa nghiêm ngặt đối với vàng vật chất và cơ chế thuế mang tính điều tiết.

Ông Trương Vi Tuấn, chuyên gia phân tích thị trường tại Giavang.net, cho rằng vàng vẫn giữ vị trí đặc biệt trong nền kinh tế Việt Nam, vừa là tài sản tích trữ truyền thống của người dân, vừa là kênh đầu tư trong bối cảnh lạm phát toàn cầu và bất ổn địa chính trị. Tuy nhiên, mô hình giao dịch hiện nay chủ yếu dựa vào mua bán vàng vật chất, phân tán và khó kiểm soát, làm gia tăng rủi ro và hạn chế vai trò điều tiết của cơ quan quản lý.

Theo ông Tuấn, một sàn giao dịch vàng tập trung có thể giúp chuẩn hóa các tiêu chí về chất lượng, khối lượng, thanh toán và giao nhận, qua đó hình thành mức giá tham chiếu minh bạch hơn, bám sát cung cầu thực tế và diễn biến quốc tế. Điều này được kỳ vọng sẽ góp phần hạn chế đầu cơ và thu hẹp khoảng cách giá trong nước với thế giới.

Ở góc độ chính sách, Phó Giáo sư Nguyễn Minh Sáng, giảng viên kinh tế quốc tế Trường Đại học Ngân hàng TPHCM, nhận định sàn giao dịch vàng không chỉ là nơi mua bán, mà còn là công cụ để Nhà nước chuyển từ cách tiếp cận hành chính sang quản lý thị trường có điều tiết. Việc này giúp cơ quan quản lý nắm bắt dòng tiền và nguồn cung mà không cần can thiệp trực tiếp.

Một số chuyên gia cũng đề xuất sự tham gia của các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp lớn nhằm mở rộng nguồn cung và phát triển các sản phẩm như vàng tài khoản, chứng chỉ vàng hoặc hợp đồng kỳ hạn. Theo ông Dương Viết Hùng, một nhà đầu tư tài chính tại Hà Nội, các công cụ này có thể giúp huy động lượng vàng nhàn rỗi trong dân cư, giảm nhu cầu nắm giữ vật chất và hạn chế áp lực lên tỷ giá.

Bên cạnh vàng, việc đưa bạc vào giao dịch tập trung cũng đang được thảo luận. Ông Trương Vi Tuấn cho rằng bạc ngày càng quan trọng với vai trò kim loại công nghiệp và tài sản đầu tư, song thị trường trong nước còn manh mún. Một sàn giao dịch chung cho vàng và bạc có thể giúp chuẩn hóa thị trường kim loại quý, nâng cao khả năng quản lý và từng bước gia tăng chiều sâu cho thị trường tài chính Việt Nam.