Cụ thể, cổ phiếu của Airo, hãng sản xuất drone, chốt phiên thứ Sáu với mức tăng 140%, chỉ một ngày sau khi huy động được 60 triệu đô la Mỹ qua đợt IPO. Trước đó chưa đầy một tuần, Circle Internet, công ty phát hành stablecoin, cũng tăng tới 168,5% sau khi chào sàn với mức định giá 1,2 tỉ đô la.

Hồi tháng 3, cổ phiếu kênh truyền hình bảo thủ Newsmax tăng tới 735% ngay trong ngày giao dịch đầu tiên sau khi huy động được 75 triệu đô la. Theo dữ liệu từ Bloomberg, tính đến nay đã có ba công ty huy động ít nhất 50 triệu đô la trên các sàn giao dịch Mỹ trong năm nay và đều tăng gấp đôi ngay trong phiên đầu tiên — con số cao nhất kể từ đợt bùng nổ IPO năm 2021, khi có tới chín công ty đạt kết quả tương tự.

Tuy nhiên, lịch sử cho thấy những cú tăng vọt về giá ngay trong ngày đầu giao dịch hiếm khi mang lại lợi ích lâu dài cho nhà đầu tư.

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp và nhà đầu tư cá nhân thường là lực đẩy chính trong những đợt tăng này, khi họ mua vào ngay khi có thể để tận dụng đà tăng. Tuy nhiên, phần lớn trong số này không thể mua được cổ phiếu trong đợt IPO, do các công ty thường ưu tiên phân phối cho các quỹ đầu tư dài hạn — những bên có chiến lược đánh giá dựa trên tiềm năng cơ bản của doanh nghiệp.

Vì vậy, các mức tăng giá vượt trội trong ngày đầu giao dịch thường không phản ánh đúng tiềm năng dài hạn của công ty.

Theo dữ liệu của giáo sư tài chính Jay Ritter thuộc Đại học Florida, trong giai đoạn 1980 – 2023, có 316 công ty niêm yết trên sàn Mỹ có giá cổ phiếu tăng gấp đôi trong ngày đầu giao dịch, không bao gồm cổ phiếu giá dưới 5 đô la, cổ phiếu dạng đơn vị và cổ phiếu lưu ký Mỹ. Trong số này, gần 90% ghi nhận lợi suất âm nếu nhà đầu tư giữ lại trong ba năm kể từ giá đóng cửa phiên đầu tiên, với mức lỗ trung bình lên tới 46%.

Những đợt tăng giá mạnh ngay trong ngày đầu thường xuất hiện tại các giai đoạn đỉnh của thị trường, như bong bóng Internet năm 1999 – 2000, khi có hơn 100 công ty tăng giá rất nhanh và mạnh nhưng phần lớn sau đó rơi vào quên lãng.

Theo ông Ritter, các công ty có khả năng tăng vọt trong ngày đầu thường là doanh nghiệp tăng trưởng nhanh và thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư cá nhân, như Newsmax gần đây. “Hầu hết các công ty này đều chưa trưởng thành và rất khó định giá,” ông nhận định.

Sự lạc quan ban đầu

Nhiều doanh nghiệp từng đem lại lợi nhuận lớn trong ngày đầu lên sàn sau đó lại sớm rơi vào khó khăn tài chính, khiến kỳ vọng ban đầu trở nên vô nghĩa.

Một ví dụ điển hình là Vroom, nền tảng bán xe cũ trực tuyến, từng tăng 118% trong ngày đầu giao dịch sau IPO vào tháng 6.2020. Công ty đã nộp đơn phá sản theo Chương 11 vào năm ngoái và chỉ mới tái cấu trúc xong hồi tháng 1 với hình thức chia tách cổ phiếu theo tỉ lệ 1 đổi 5.

Ngay cả những ông lớn như Airbnb và Snowflake, hai cái tên nổi bật trong số chín công ty năm 2021 từng tăng gấp đôi ngay trong phiên đầu tiên, hiện nay cổ phiếu của họ đang giao dịch dưới mức giá đóng cửa ngày hôm đó.

Dù vậy, một số ít công ty vẫn phát triển ổn định. Chipotle Mexican Grill sau khi niêm yết vào năm 2006 đã tăng trưởng mạnh đến mức công bố chia tách cổ phiếu theo tỉ lệ 50 đổi một vào năm ngoái.

Trong trường hợp của Airo, công ty được hưởng lợi nhiều khi thời điểm IPO diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh hành pháp thúc đẩy ngành công nghiệp drone trong nước, giữa lúc căng thẳng leo thang tại Trung Đông làm nổi bật vai trò của công nghệ drone tiên tiến.

“Chúng tôi không nghĩ giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh đến vậy,” ông Chirinjeev Kathuria, đồng sáng lập kiêm chủ tịch điều hành của Airo, nói với Bloomberg News hôm thứ Sáu.

Nguồn tin am hiểu thương vụ cho biết Airo đã phân phối 70% trong tổng số 6 triệu cổ phiếu cho chỉ năm nhà đầu tư.

“Chúng tôi chọn quy mô đợt phát hành nhỏ hơn để thu hút các nhà đầu tư dài hạn tin vào câu chuyện của công ty,” ông Kathuria nói.

Thị trường hồi phục nhẹ

Sau giai đoạn biến động mạnh trong tháng 4 khiến thị trường IPO gần như đóng băng, vài tuần gần đây đã ghi nhận sự ổn định tương đối, giúp khôi phục sự quan tâm của nhà đầu tư.

Theo ông Greg Martin, giám đốc điều hành nền tảng giao dịch Rainmaker Securities, các công ty đang tận dụng “khoảng mở” trên thị trường trước khi nó có thể đóng lại nhanh chóng. Ông cho biết các đợt IPO hiện tại thường có mức chiết khấu hấp dẫn hơn so với các đối thủ cùng ngành.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu thị trường IPO tại Mỹ có thể tiếp tục tạo ra các khoản lời lớn ban đầu hay không, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại và xung đột giữa Iran và Israel vẫn chưa hạ nhiệt.

Một số cổ phiếu tăng mạnh trong tháng qua đã sớm giảm sâu so với mức giá chốt phiên đầu.

Tính đến thứ Sáu, cổ phiếu Newsmax chỉ còn cao hơn 24,2% so với giá IPO. Giá cổ phiếu của công ty y tế kỹ thuật số Omada Health chốt tuần trước giảm 10% so với giá chào bán dù từng tăng 21,1% trong ngày giao dịch đầu tiên hôm 6.6. Cổ phiếu MNTN, công ty công nghệ quảng cáo, từng tăng 64,8% trong phiên đầu tiên nhưng kết tuần chỉ còn tăng 15,7%.

“Vẫn chưa rõ liệu thị trường có quay lại trạng thái hỗn loạn như trước hay không,” ông Martin từ Rainmaker nhận định.