Tháng 2.2024, hội trường lớn tại trụ sở Booyoung ở Seoul chật kín với hàng trăm nhân viên đến dự bài phát biểu mừng năm mới của người sáng lập. Buổi lễ thường mang không khí trang trọng, nhưng lần này, Lee Joong-keun, vị tỉ phú 84 tuổi đứng sau một trong những tập đoàn xây dựng lớn nhất Hàn Quốc, đã khiến cả hội trường chết lặng. Ông tuyên bố Booyoung sẽ trao 100 triệu won (tương đương 72.000 USD) cho mỗi đứa trẻ được sinh ra bởi nhân viên công ty. Chính sách này còn được áp dụng hồi tố cho ba năm trước. Cả hội trường sững lại như thể vừa nghe nhầm, rồi vỡ òa trong tiếng vỗ tay.

“Tôi không nói nên lời,” Hong Ki, 37 tuổi, quản lý truyền thông và khi đó đã có con gái ba tuổi, kể lại. “Chuyện đó quá bất ngờ đến mức tôi mất ngủ vì cứ trằn trọc không biết mình có nghe nhầm không.” Nhưng tuyên bố đó hoàn toàn là sự thật. Sau khi vợ chồng anh, đều là nhân viên Booyoung, bình tĩnh tiếp nhận tin vui, họ đã nghĩ đến điều mà bất kỳ ai cũng có thể hình dung: có thêm con khi được hứa hẹn cả một gia tài. Và họ quyết định sinh đứa thứ hai.

Tỉ suất sinh của Hàn Quốc hiện chỉ ở mức 0,75 con trên mỗi phụ nữ, thấp nhất thế giới. Nếu xu hướng này tiếp diễn, dân số sẽ giảm gần một phần ba vào năm 2072. Hệ quả sẽ rất nghiêm trọng: lực lượng lao động sụt giảm, thu ngân sách lao dốc, trường học trống rỗng, dân số già thiếu người chăm sóc, và quân đội thiếu lính nhập ngũ. Chính phủ Hàn Quốc đã chi hàng trăm tỉ USD cho các chính sách hỗ trợ sinh đẻ, từ trợ cấp tiền mặt, nhà ở giá rẻ đến ưu đãi thuế, nhưng hiệu quả vẫn hạn chế. Giờ đây, các doanh nghiệp, vừa lo thiếu lao động, vừa muốn thu hút nhân tài, đã nhập cuộc.

Booyoung là công ty tiên phong và táo bạo nhất. Họ cho biết tác động gần như ngay tức thì. Mức thưởng, gấp đôi thu nhập bình quân đầu người của Hàn Quốc, đã khuyến khích 28 nhân viên sinh con trong năm ngoái, nhiều hơn khoảng năm người so với bình thường, theo công ty. Chính sách này còn làm thay đổi văn hóa doanh nghiệp. Tại Hàn Quốc, môi trường làm việc cạnh tranh, gia trưởng cùng thời gian làm việc dài từ lâu đã khiến nhiều người ngại sinh con. Nay, chính nhân viên lại động viên nhau “kết hôn, nhận tiền và mua nhà,” Hong nói.

Nhiều tập đoàn lớn đã nhanh chóng nối bước. Hãng game Krafton trao 43.000 USD cho mỗi em bé và thêm 29.000 USD được trả dần cho đến khi trẻ đủ tám tuổi. Korea Aerospace Industries thưởng khoảng 7.000 USD cho mỗi đứa con đầu và thứ hai, và 22.000 USD cho đứa thứ ba. Tập đoàn Hanwha, hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ hàng không vũ trụ đến tài chính, đã chi hơn 820.000 USD, tương đương 7.200 USD mỗi em bé tại 14 công ty con.

Tháng 7 vừa qua, Hanwha khảo sát nhân viên nhận tiền thưởng và phát hiện 86% cho biết chính sách khiến họ cân nhắc sinh thêm con, còn 96% nói nó giúp họ cân bằng giữa công việc và gia đình. Các công ty khác như Doosan Enerbility, Posco, SBW và Kumho Petrochemical cũng tham gia “cuộc đua thưởng tiền sinh con” với mức hỗ trợ khác nhau. Dù con số mỗi nơi mỗi khác, lý do đều giống nhau: trả tiền để nhân viên sinh con vẫn rẻ hơn nhiều so với vận hành doanh nghiệp trong một quốc gia không còn trẻ em.

Hàn Quốc không phải nước duy nhất lo ngại về khủng hoảng dân số. Tỉ suất sinh đang giảm tại nhiều quốc gia châu Á, cũng như ở các nền kinh tế phát triển tại châu Âu và Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump từng cho rằng mức thưởng 5.000 USD cho mỗi đứa trẻ là “ý tưởng tốt.” Trong khi đó, Trung Quốc, dù đã có 1,4 tỉ dân, vẫn công bố kế hoạch trợ cấp thường niên 3.600 nhân dân tệ (khoảng 500 USD) cho mỗi trẻ dưới ba tuổi vào cuối tháng 7.

Phong trào chi tiền từ doanh nghiệp chỉ là bước tiếp theo trong chiến dịch kéo dài hàng thập kỷ của chính phủ. Các biện pháp trước đó gồm mở rộng hệ thống giữ trẻ, tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ vay thế chấp lãi suất thấp, và thậm chí hỗ trợ tài chính cho người muốn phục hồi khả năng sinh sản sau khi triệt sản. Tại Incheon, phía tây Seoul, các gia đình có trẻ sơ sinh có thể thuê căn hộ công với giá chỉ khoảng 22 USD một tháng. Tại Seoul, những gia đình chưa có nhà riêng có thể nhận hơn 5.000 USD hỗ trợ nhà ở cho mỗi em bé trong vòng hai năm. Chính phủ đặt mục tiêu nâng tỉ suất sinh lên 1 vào năm 2030, dù mức 2,1 mới đủ để duy trì dân số ổn định.

Việc cả doanh nghiệp lẫn chính phủ cùng nhập cuộc đã bắt đầu cho thấy một số tín hiệu tích cực. Lần đầu tiên sau gần một thập kỷ, tỉ suất sinh tại Hàn Quốc đã tăng trở lại. Từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, số trẻ chào đời tăng gần 7% so với cùng kỳ năm trước, trong khi số cặp đôi kết hôn cũng tăng mạnh. “Chúng tôi xem đây là sự phục hồi mang tính cơ cấu, chứ không phải tạm thời,” ông Joo Hyung-hwan, Chủ tịch Ủy ban Tổng thống về Chính sách Dân số và Xã hội già hóa, cho biết. Hội đồng công tư này được thành lập cách đây khoảng 20 năm.

Dù vậy, nhiều người vẫn giữ thái độ hoài nghi. Một số chuyên gia cho rằng đợt tăng trưởng hiện tại phần nào bị ảnh hưởng bởi các ca kết hôn bị hoãn trong thời kỳ đại dịch Covid-19. Họ cảnh báo rằng các khoản hỗ trợ tài chính chỉ mang tính tạm thời, trong khi điều cần thiết là phải có cải cách mang tính cấu trúc.

“Dù các khoản trợ cấp là tín hiệu tích cực, nhưng về lâu dài, sắp xếp công việc linh hoạt mới là yếu tố quyết định,” Ko Woo-rim, giáo sư chính sách dân số tại Đại học Quốc gia Seoul, nhận định. Theo ông, Hàn Quốc cần tạo điều kiện để người trẻ rời khỏi khu đô thị Seoul, nơi chi phí kết hôn và sinh con quá cao, đến các khu vực ít dân cư hơn, nơi việc chăm sóc trẻ nhỏ thuận lợi hơn. Ông Joo cũng nhấn mạnh: “Chỉ chính phủ thôi là chưa đủ. Cả xã hội phải cùng nỗ lực thì mới có thể khuyến khích người dân rời thành phố và sinh thêm con.”

Để hỗ trợ nhân viên đang làm cha mẹ, công ty game Krafton đã bổ sung thêm nhiều phúc lợi. Các chính sách mới bao gồm dịch vụ giữ trẻ khẩn cấp, cam kết bố trí nhân sự thay thế trong thời gian nghỉ thai sản, và đảm bảo nhân viên không bị đánh giá tiêu cực khi xin nghỉ chăm con. Tại nhà trẻ nội bộ ở Seoul, khoảng hai chục đứa trẻ chơi xếp hình, ném bóng hay lái xe đồ chơi dưới sự chăm sóc của 15 giáo viên. Thời gian trông giữ có thể kéo dài đến 9 giờ 30 tối nếu bố mẹ làm thêm giờ. Hiện tại, số ông bố đưa con đến lớp còn nhiều hơn các bà mẹ, một điều hiếm thấy tại Hàn Quốc, nơi nam giới thường ít tham gia việc nuôi dạy con cái. “Với tôi, đó là một bước tiến,” Kim Hyo-jin, một bà mẹ đang làm việc tại Krafton, chia sẻ.

Những chính sách thân thiện với trẻ nhỏ cũng giúp Krafton thu hút và giữ chân nhân tài. Từ đầu năm đến nay, đã có 58 nhân viên nhận khoản hỗ trợ sinh con, và không ai trong số họ rời công ty. “Chất lượng hồ sơ xin việc chúng tôi nhận được đã cải thiện đáng kể, thậm chí có cả người từng làm ở công ty đối thủ,” Choi Jae-keun, giám đốc điều hành chung tại Krafton, cho biết.

Tại Booyoung, tình hình cũng tương tự. Trong số khoảng 100 nhân viên nhận thưởng sinh con, không ai nghỉ việc. Trong nhóm này có cả Hong, người đã quyết định sinh thêm con nhờ khoản hỗ trợ. Anh cho biết lòng trung thành của mình với công ty giờ còn lớn hơn trước. “Khi nhận được đãi ngộ như vậy, bạn sẽ muốn làm việc chăm chỉ để công ty tiếp tục phát triển, để tất cả chúng tôi còn được hưởng thêm nhiều lợi ích nữa,” anh nói.