Khi công ty đứng sau Rocket Mortgage — hãng cho vay mua nhà khách hàng cá nhân lớn nhất nước Mỹ — lên sàn vào năm 2020, người Mỹ đang tận hưởng thời kỳ tiền rẻ và những tấm séc của gói hỗ trợ kích thích kinh tế cầm còn ấm tay đã nhanh chóng và vui vẻ đảo các khoản nợ cũ. Rocket Mortgage, lúc đó còn mang tên Quicken Loans, tạo ra phần lớn trong tổng số 15,7 tỉ đô la Mỹ doanh thu cho công ty mẹ Rocket, biến Dan Gilbert, cổ đông lớn nhất thành một trong những người giàu nhất thế giới.

Năm năm kể từ đó, lãi suất cơ bản liên bang đã tăng vọt lên mức cao tới đau đớn là 4,5%, và giới phân tích ước tính Rocket sẽ chỉ ghi nhận khoảng 5,5 tỉ đô la doanh thu trong năm 2025, bằng khoảng 1/3 so với mức đỉnh trong đại dịch. Giá cổ phiếu công ty đã giảm gần 30% kể từ đợt phát hành lần đầu ra công chúng (IPO). “Tôi phải giữ tinh thần lạc quan. Còn biết làm gì nữa khi bạn không có bất kỳ quyền kiểm soát nào,” Gilbert, 63 tuổi, nói. “Bạn phải chơi với những lá bài mình được chia thôi.”

Nhà tỉ phú sáng lập kiêm chủ tịch của Rocket, doanh nghiệp có trụ sở tại Detroit, có kinh nghiệm về chuyện chấp nhận định mệnh. Sáu năm trước, ông bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ ở bán cầu não phải khi đang xem một buổi trình diễn ánh sáng bên bờ sông thành phố. Sự cố khiến ông mất khả năng vận động bên trái cơ thể và từ đó đến nay đã phải qua quá trình phục hồi chức năng thể chất vô cùng khắc nghiệt (trong khi phải tiêm testosterone để kích thích phát triển cơ bắp và tiêm tế bào gốc để thúc đẩy quá trình hồi phục của não). Gần đây, ông có thể tự đi vài bước mà không cần gậy hỗ trợ. “Đó là một hành trình vô cùng gian nan, một quá trình hồi phục chậm chạp,” ông chia sẻ trong một phòng họp tại Detroit, nơi trang trí các kỷ vật và cúp vô địch từ đội bóng rổ NBA Cleveland Cavaliers (Cavs), mà ông mua hồi năm 2005. Gilbert hiện phần lớn thời gian phải ngồi xe lăn, chỉ đứng dậy khi có chuyên gia phục hồi chức năng bên cạnh để chào đón một phóng viên đến thăm. Ông xin lỗi vì không thể thực hiện “dạo bước” cùng Bloomberg Businessweek như tiêu đề mục này.

“Để tôi kể cho bạn nghe một chuyện vui,” ông nói khi trợ lý nhẹ nhàng đỡ ông trở lại xe lăn. “Gần đây tôi đi xem một căn nhà, và người môi giới dẫn tôi ra phía sau. Và cô ấy nói, ‘Đây là tủ quần áo đi bộ vào được!’ Tôi nói, ‘Tôi cũng có chút thức thời đấy, nhưng cụm từ đó nghe không ổn với tôi chút nào.’”

Việc mất quyền kiểm soát với nhiều chức năng cơ bản của cuộc sống sẽ khiến hầu hết những người thành đạt cảm thấy tức giận. Gilbert thừa nhận ông cũng có lúc thấy nản lòng, nhưng nói rằng sự nghiệp kinh doanh và hoạt động từ thiện của ông luôn xoay quanh việc tạo ra trật tự từ hỗn loạn; điều đó có lẽ đã phần nào giúp ông chuẩn bị cho thử thách này.

Ngoài lãi suất cao ngất ngưởng và vấn đề sức khỏe của Gilbert, Rocket đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức khác. Vào tháng Năm, quỹ đầu tư tích cực ValueAct thông báo đã mua lại 9,9% cổ phần công ty, và nhiều người kỳ vọng họ sẽ thúc đẩy việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách quyết liệt vào quy trình cho vay. (ValueAct không phản hồi yêu cầu bình luận.) Gilbert không nghĩ rằng ValueAct là “kiểu công ty muốn giành quyền điều hành hay buộc bạn phải bán doanh nghiệp” và tin tưởng rằng CEO của Rocket, Varun Krishna — một cựu binh của Thung lũng Silicon từng điều hành mảng TurboTax của Intuit — sẽ đón nhận làn sóng AI.

Nhưng ông cũng tin tưởng, có lẽ hơi cố chấp, rằng quá trình mua nhà vốn mang nhiều cảm xúc vẫn sẽ cần đến sự khéo léo của con người, chứ không thể hoàn toàn giao cho máy móc. “Chúng tôi tự hào về 3.000 nhân viên cho vay của mình, những người biết cách kết nối với khách hàng. Chúng tôi đã làm điều đó suốt nhiều năm và không muốn đánh mất nó.” Lòng trung thành này là hai chiều: Nhân viên của Rocket nói về Gilbert đầy kính ngưỡng và tin rằng ông sẽ bảo vệ họ trước các đợt sa thải vốn thường xảy ra trong những ngành có tính chu kỳ.

Gilbert, hiện sở hữu khoảng 70% Rocket, đang phản ứng lại tình trạng bất ổn này bằng những thay đổi lớn nhất trong công ty kể từ năm 1998, thời điểm ông bắt đầu đóng cửa các chi nhánh văn phòng ở vùng Trung Tây và đặt cược hoàn toàn vào cung cấp khoản vay mua nhà qua Internet. Tháng Ba năm nay, công ty công bố kế hoạch mua lại hãng dịch vụ mua nhà Redfin với giá 1,75 tỉ đô la và hãng quản lý khoản vay Mr. Cooper Group — chuyên hỗ trợ khách hàng thanh toán thế chấp hàng tháng — trong thương vụ trị giá 9,4 tỉ đô la. (Cả hai thương vụ dự kiến hoàn tất trong năm nay.)

Ý tưởng ở đây là nếu Rocket có thể giúp khách hàng mua nhà, rồi duy trì mối quan hệ đó suốt vòng đời khoản vay, thì họ sẽ tạo ra quan hệ gắn bó bền chặt hơn với khách hàng, và từ đó lại dẫn tới cơ hội kinh doanh khi họ đảo nợ hoặc mua căn nhà tiếp theo. “Vấn đề với việc tiếp thị các khoản vay thế chấp là chúng tôi không gặp lại bạn trong suốt bảy, tám năm,” Gilbert nói. “Vì vậy, đây là cơ hội để chúng tôi giữ kết nối gần gũi hơn với khách hàng.”

Nổi tiếng nhất trên Phố Wall vì đã xây dựng một thương hiệu quốc gia trong lĩnh vực cho vay mua nhà đầy rối ren và phân mảnh, Gilbert cũng tạo dựng tên tuổi trong các lĩnh vực từ thiện, phát triển đô thị và thể thao chuyên nghiệp. Ông chi hoặc cam kết khoảng 7,5 tỉ đô la để tái thiết Detroit, quê hương ông, và Cleveland, nơi ông mua lại đội Cavs và quyền đặt tên cho sân đấu của đội.

Ở Detroit, ông đã thanh toán các khoản thuế tài sản quá hạn để giúp chủ nhà không bị mất nhà; ông cũng trùng tu nhiều tòa nhà dọc đại lộ trung tâm Woodward và đang xây một tòa nhà chọc trời trên khu đất từng là cửa hàng bách hóa J.L. Hudson, nơi General Motors dự kiến sẽ chuyển trụ sở chính đến. (Ông cũng khét tiếng — ít ra là trong giới hâm mộ thể thao — bởi bức thư đầy cảm tính năm 2010, thật không may viết bằng phông chữ Comic Sans, gửi LeBron James sau khi ngôi sao này rời Cavs để gia nhập Miami Heat. Sau này, Gilbert đã thuyết phục được James trở lại thi đấu bốn mùa, và đội giành chức vô địch NBA năm 2016.)

Gilbert, hiện là người giàu thứ 66 trên thế giới với khối tài sản khoảng 30 tỉ đô la, theo Bloomberg Billionaires Index, lại muốn người ta nhớ đến mình không phải vì Rocket, mà vì những đóng góp của ông cho vùng Trung Tây. Ông cũng tài trợ cho nghiên cứu hỗ trợ bệnh nhân bị đột quỵ và tìm cách chữa trị chứng u sợi thần kinh, chứng rối loạn di truyền đã cướp đi mạng sống của Nick, một trong năm người con của ông, khi cậu 26 tuổi. Ông hy vọng sẽ quyên góp toàn bộ tài sản khi vẫn còn sống. “Một điều mà nhiều người không nhận ra là xây dựng lên đầy niềm vui, nhưng cho đi còn vui hơn nữa. Thật sự là như vậy.”

Vài phút sau, các trợ lý thông báo Gilbert cần ngồi xuống để chụp ảnh cho Businessweek. Nhưng đến lúc chụp, ít nhất trong một vài khung hình, Gilbert nhất quyết muốn được đứng lên.