Tổng thống Donald Trump ngày 1.7 cho biết ông không có ý định gia hạn thời hạn đàm phán thương mại dự kiến sẽ kết thúc vào ngày 9.7. Ông cũng tái khẳng định sẽ chấm dứt đàm phán và áp thuế lên nhiều quốc gia, trong đó có Nhật Bản.

“Tôi không nghĩ đến việc tạm hoãn,” ông Trump nói với phóng viên trên chuyên cơ Air Force One khi được hỏi về khả năng kéo dài thời gian đàm phán. “Tôi sẽ gửi thư đến rất nhiều quốc gia.”

Phát ngôn của ông khiến thị trường chứng khoán Mỹ giảm điểm. Chỉ số S&P 500 mất 14 điểm so với đầu phiên và giảm 0,1% vào lúc 3:36 chiều theo giờ New York. Chỉ số biến động Cboe VIX tăng vọt lên trên 16,8 trước khi giảm nhẹ.

Chỉ số Bloomberg Dollar Index gần như không thay đổi sau tuyên bố của ông Trump. Đồng yên Nhật tiếp tục tăng giá so với đô la Mỹ, dẫn đầu nhóm các đồng tiền G10.

Giới đầu tư đang theo dõi sát sao quyết định của ông Trump về việc có nên tiếp tục hoãn các mức thuế công bố hồi tháng 4 hay không. Trước đó, ông đã cho tạm hoãn 90 ngày để tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán thương mại.

Suốt nhiều tuần qua, ông Trump liên tục dùng đe dọa áp thuế cao để gây sức ép với các đối tác mà ông cho là “khó hợp tác.” Trước đó một ngày, cố vấn kinh tế hàng đầu của ông là Kevin Hassett cho biết các thỏa thuận sẽ được công bố sau kỳ nghỉ Quốc khánh Mỹ và sau khi dự luật chi tiêu và thuế được Thượng viện thông qua.

Từ khi tạm ngưng áp thuế với từng quốc gia, ông Trump cùng các cố vấn đã nhiều lần hứa hẹn sẽ đạt được các thỏa thuận nhằm cân bằng lại cán cân thương mại mà ông cho là quá bất công cho Mỹ. Tuy nhiên, đến nay Mỹ chỉ mới thiết lập được hai khuôn khổ hợp tác sơ bộ với Anh và Trung Quốc. Cả hai đều chưa giải quyết các vấn đề cốt lõi và còn để ngỏ nhiều điều khoản.

Trong ngày 1.7, ông Trump tiếp tục chỉ trích gay gắt Nhật Bản vì không chấp nhận nhập khẩu gạo Mỹ. Ông cũng cho rằng thương mại ô tô giữa hai nước đang mất cân đối. “Nhật nên bị buộc phải trả mức thuế 30%, 35% hoặc bất kỳ con số nào chúng tôi quyết định, vì chúng tôi cũng đang chịu thâm hụt thương mại rất lớn với họ,” ông nói.

Ông Trump từng đề xuất áp thuế 24% lên hàng hóa Nhật vào tháng 4. Trong thời gian đàm phán, mức thuế này tạm thời được giữ ở mức 10%.

“Tôi không chắc sẽ đạt được thỏa thuận. Tôi nghi ngờ điều đó với Nhật, vì họ rất cứng rắn. Họ đã quá quen được chiều chuộng,” ông nói.

Dù vậy, vị Tổng thống tỏ ra lạc quan hơn về khả năng đạt thỏa thuận với Ấn Độ. Khi được hỏi về triển vọng đàm phán trong tuần tới, ông trả lời: “Có thể. Đây sẽ là một kiểu thỏa thuận khác.”

“Đây sẽ là thỏa thuận cho phép chúng tôi cạnh tranh. Hiện tại, Ấn Độ đang không mở cửa cho bất kỳ ai,” ông Trump nói. “Tôi nghĩ họ sẽ thay đổi, và nếu họ làm thế, chúng tôi sẽ có một thỏa thuận với mức thuế thấp hơn nhiều.”

Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar trong tuần này cho biết nước ông sắp hoàn tất thỏa thuận với Mỹ, khi hai bên đang xử lý các vấn đề phức tạp như thuế theo ngành và quyền tiếp cận thị trường đối với nông sản biến đổi gen từ Mỹ.

Các cuộc đàm phán đã đẩy nhanh, với việc trưởng đoàn đàm phán Ấn Độ Rajesh Agarwal đã kéo dài thời gian ở lại Mỹ để giải quyết các bất đồng.

Một số cuộc đàm phán khác vẫn gặp nhiều khó khăn. Tuần này, ông Trump muốn biến Nhật Bản thành một ví dụ xấu, như một lời cảnh báo đến các nước khác rằng họ cần phải nhượng bộ nếu không muốn bị áp thuế cao. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cũng từng bất ngờ thay đổi lập trường như đã làm gần đây với Canada, khi ban đầu chấm dứt đàm phán, nhưng vài ngày sau lại nối lại sau khi Canada loại bỏ thuế dịch vụ kỹ thuật số.

Cách tiếp cận mềm mỏng của Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang bị thử thách trước sức ép ngày càng lớn từ chính quyền ông Trump. Tokyo muốn bảo vệ ngành công nghiệp ô tô cùng nhiều lĩnh vực khác khỏi các mức thuế mới, nhưng cách tiếp cận thận trọng có thể sẽ phản tác dụng nếu ông Trump chỉ muốn đạt chiến thắng thương mại thật nhanh chóng.

“Tôi rất thích Nhật. Tôi cũng rất quý thủ tướng mới,” ông Trump nói với phóng viên. “Nhưng họ và nhiều nước khác đã quá quen việc bóc lột chúng tôi suốt 30, 40 năm qua nên rất khó để họ chịu ký thỏa thuận.”

— Với sự hỗ trợ của Prateek Mazumdar, Yoshiaki Nohara, Sakura Murakami, Alastair Gale, Elena Popina, và Carter Johnson