Có một câu nói trên Phố Wall, được chứng thực suốt nhiều thập kỷ, rằng tháng 9 là thời điểm tệ nhất trong năm đối với thị trường chứng khoán Mỹ.

Tuy nhiên, nếu lịch sử có thể lặp lại, tháng này hoàn toàn có thể đi ngược xu hướng suy yếu theo mùa khi các nhà hoạch định chính sách của cục Dự trữ Liên bang (Fed) dường như đã sẵn sàng cắt giảm lãi suất tại cuộc họp tiếp theo.

“Việc nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ hạ lãi suất trong tháng này có thể giúp đảo ngược các quy luật cũ,” chiến lược gia Nathaniel Welnhofer thuộc Bloomberg Intelligence nhận định. “Lợi suất thị trường chứng khoán Mỹ trong tháng 9 thường cao hơn nếu Fed cắt giảm lãi suất trong bối cảnh nền kinh tế không suy thoái.”

Theo dữ liệu Welnhofer phân tích, chỉ số S&P 500 trung bình giảm 1% trong tháng 9 kể từ năm 1971. Nhưng trong những năm Fed cắt giảm lãi suất mà kinh tế Mỹ không rơi vào suy thoái, chỉ số này lại tăng trung bình 1,2% trong tháng. Ngoại lệ gần nhất là năm ngoái: Fed cắt giảm 50 điểm cơ bản và S&P 500 tăng 2% trong tháng 9.

Sau báo cáo việc làm mới nhất cho thấy tốc độ tăng trưởng việc làm tại Mỹ đã giảm rõ rệt trong tháng trước, còn tỉ lệ thất nghiệp tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2021, giới giao dịch càng tin chắc Fed sẽ hạ lãi suất vào ngày 17.9. Chủ tịch Fed Jerome Powell trước đó cũng đã phát tín hiệu về khả năng này trong bài phát biểu cuối tháng 8 tại hội nghị chuyên đề thường niên của Fed ở Jackson Hole, bang Wyoming.

Chính sách tiền tệ nới lỏng sẽ là động lực lớn cho phe mua trên thị trường, đặc biệt khi định giá cổ phiếu đang ở mức rất cao trong bối cảnh tháng 9 thường giảm. Theo dữ liệu từ UBS, tháng 9 là tháng duy nhất trong năm mà xác suất S&P 500 giảm điểm cao hơn xác suất tăng. Trung bình trong 75 tháng 9 vừa qua, chỉ số này giảm khoảng 0,7%.

Nhiều yếu tố thường khiến thị trường chứng khoán Mỹ suy yếu trong tháng 9. Các quỹ hưu trí và quỹ tương hỗ thường tái cân bằng danh mục vào cuối quý, trong khi hoạt động mua vào từ nhà đầu tư cá nhân có xu hướng giảm. Các doanh nghiệp Mỹ cũng thường tạm ngừng chương trình mua lại cổ phiếu, vốn là trụ cột quan trọng của thị trường, trước mùa báo cáo kết quả kinh doanh quý III.

Ngoài năm 2024, Fed từng cắt giảm lãi suất trong bối cảnh kinh tế không suy thoái vào các năm 2019, 2007 và 1995, khi S&P 500 lần lượt tăng 1,7%, 3,6% và 4%, theo phân tích của Bloomberg Intelligence. Ngược lại, khi Fed hạ lãi suất trong thời kỳ suy thoái, thị trường thường diễn biến tệ hơn: Chỉ số S&P 500 giảm trung bình 5% trong các tháng 9 như vậy kể từ năm 1971. Cụ thể, mức giảm lên tới 11,9% vào năm 1974, 8,2% vào năm 2001 và 9,1% vào năm 2008.

Hiện nền kinh tế chưa rơi vào suy thoái, nhưng giới giao dịch vẫn đối mặt với nhiều yếu tố bất lợi có thể ảnh hưởng tới hiệu suất. Ngoài sự suy yếu của thị trường lao động, còn những bất định xoay quanh ảnh hưởng của thuế quan Mỹ tới lợi nhuận doanh nghiệp. Thị trường cũng đang quá phụ thuộc vào nhóm cổ phiếu công nghệ lớn gắn với chủ đề trí tuệ nhân tạo, khiến các chỉ số dễ tổn thương nếu dòng tiền vào AI suy yếu. Thêm vào đó, lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu 2% mà Fed đề ra.

“Câu chuyện ở đây là sự phức tạp,” Aaron Nordvik, trưởng bộ phận chiến lược vĩ mô cổ phiếu tại UBS nhận định. “Lạm phát vẫn đang là rào cản khiến Fed không thể cắt giảm lãi suất một cách quyết liệt như thị trường mong muốn.” Ông cho rằng dù báo cáo việc làm ngày 5.9 có thể tăng khả năng Fed sẽ hạ lãi suất, “đó vẫn chưa phải là dữ liệu lý tưởng để chấp nhận rủi ro.”

Theo Paisley Nardini, giám đốc bộ phận giải pháp đa tài sản tại Simplify Asset Management, nhà đầu tư cần thận trọng với dữ liệu việc làm yếu, thay vì vội vàng mua vào chỉ vì kỳ vọng Fed sẽ hạ lãi suất.

“Nếu thị trường lao động đang mất việc làm nhanh chóng, chúng ta cần lo rằng người tiêu dùng sẽ gặp khó khăn,” bà nói. Nhà đầu tư nên xem khả năng chính sách hỗ trợ gia tăng “như một miếng băng dán tạm thời cho điều không thể tránh khỏi: Suy thoái.”

Trong khi đó, tại Barclays, giám đốc toàn cầu mảng chiến lược cổ phiếu chiến thuật Alexander Altmann lại cho rằng có một lý do khác để không nên quá tin vào “quy luật tháng 9” như một tín hiệu bán cổ phiếu.

Ông cho biết dựa trên tính toán trong 20 năm qua, hiệu suất trung bình của S&P 500 trong tháng 9 thực sự là tệ nhất so với các tháng còn lại, với mức giảm 0,65%. Tuy nhiên, con số này bị ảnh hưởng mạnh bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và chu kỳ thắt chặt tiền tệ năm 2022, hai sự kiện đã khiến thị trường lao dốc trong tháng 9. Nếu loại trừ những cú sốc này, chỉ số S&P 500 thực tế tăng trung bình 0,3% trong tháng.

“Nếu không tính các sự kiện bất thường, tháng 9 không tệ như chúng ta vẫn nghĩ, và lợi suất trung bình vẫn dương,” ông Altmann nói. Dù vẫn còn nhiều lực cản có thể khiến thị trường đi chệch hướng, bao gồm dữ liệu lạm phát sắp công bố, “những quan điểm bi quan chỉ dựa trên yếu tố mùa vụ đang bị thổi phồng quá mức.”

— Với sự hỗ trợ của Elena Popina và Jess Menton