Tiền mã hóa đang đón nhận những sức ép dồn dập từ các cơ quan quản lý của chính quyền Mỹ. Ngày 27.3.2023, ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC) khởi kiện Binance, sàn giao dịch tài sản số lớn nhất thế giới, với cáo buộc để khách hàng ở Mỹ giao dịch trên nền tảng ở nước ngoài dù Binance khẳng định họ không làm vậy.

Một tuần trước đó, ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) giám sát chặt chẽ Coinbase, sàn tiền mã hóa lớn nhất nước Mỹ, và Sushi, một ứng dụng DeFi giúp khách hàng giao dịch hàng trăm loại tiền mã hóa.

Cũng trong tháng 3, SEC khởi kiện doanh nhân khởi nghiệp mảng tiền mã hóa Justin Sun với cáo buộc thao túng thị trường. SEC còn cáo buộc nhiều người nổi tiếng, bao gồm Lindsay Lohan và Jake Paul, quảng bá cho tiền mã hóa của Sun mà không thông báo họ được trả tiền cho việc đó.

Thông điệp ngầm ẩn của nhà chức trách Mỹ, là họ sẽ trấn áp mọi khía cạnh của thị trường tiền mã hóa, dù giao dịch ở các sàn tại Mỹ hay nước ngoài, bất kể sàn do doanh nghiệp truyền thống hay ứng dụng kiểu mới điều hành.

“Đây là một cuộc tấn công và trấn áp vô cùng lớn của giới quản lý nhà nước, và sẽ nó sẽ còn lớn hơn nữa,” John Reed Stark, nhà tư vấn kiêm sáng lập văn phòng Thực thi Luật pháp Internet của SEC, khẳng định. “Họ đang tập trung vào những tay chơi lớn - đây là sự thay đổi lớn về định hướng. Các công ty này đang đi ngang về tắt.”

Quản lý mảng tiền mã hóa ở Mỹ hiện là công việc được phân chia tương đối giữa CFTC và SEC, có một số lĩnh vực đôi khi không rõ ràng do bên nào quản lý.

CFTC giám sát hợp đồng tương lai, quyền chọn và các kiểu giao dịch phái sinh khác, gồm hợp đồng dựa trên Bitcoin‚ vốn phổ biến trên sàn giao dịch quốc tế Binance. SEC có thẩm quyền với thị trường chứng khoán - về mặt pháp lý là khoản đầu tư vào một doanh nghiệp với kỳ vọng tạo ra lợi nhuận. Kể từ khi mở vụ điều tra tiền mã hóa đầu tiên vào năm 2013, SEC đã giám sát chặt những lần chào bán tiền mã hóa lần đầu ra công chúng, các hãng cho vay tiền mã hóa, và nhiều vụ lừa đảo khác nhau. Ngành tiền mã hóa thường giải thích rằng các vụ bê bối đấy có tính cá biệt, trong khi khẳng định phần lớn ngành này không thuộc lĩnh vực chứng khoán, nên không cần đăng ký với SEC.

Nhưng năm ngoái - khi các nhà đầu tư tiền mã hóa nhỏ lẻ thua lỗ lớn và sàn giao dịch FTX sụp đổ kèm các cáo buộc lừa đảo - SEC đã đẩy mạnh hoạt động giám sát và thực thi luật pháp. Nhiều dấu hiệu cho thấy tình hình sẽ còn căng thẳng hơn. 

Nhiều tháng qua, chủ tịch SEC Gary Gensler khẳng định trong nhiều bài phát biểu rằng gần như mọi loại tiền mã hóa đều là chứng khoán, và do đó chúng phải chịu sự chi phối của các quy định về công bố thông tin và bảo vệ nhà đầu tư, nhưng các sàn giao dịch vẫn tiếp tục hoạt động như cũ. Ông gọi tiền mã hóa ổn định (stablecoin) - vốn được cho là ít biến động hơn so với tiền mã hóa thông thường - là “phỉnh đánh bạc trong một sòng bạc.” Nhưng ngành tiền mã hóa ổn định này vẫn rất phát triển.

Rồi vào ngày 22.3.2023, SEC cáo buộc Sun, người sáng lập công nghệ chuỗi khối Tron, đã ra lệnh cho nhân viên dưới quyền thực hiện các giao dịch để cố tình thổi giá lượng giao dịch tiền mã hóa này.

Sun viết trên Twitter rằng “chúng tôi cho rằng đơn kiện không có cơ sở.” Sáu trong tám người nổi tiếng mà SEC cáo buộc đã ca ngợi tiền mã hóa gắn với các công ty của Sun, bao gồm Lohan và Paul, đã dàn xếp với nhà chức trách mà không thừa nhận hay bác bỏ các cáo buộc.

Cũng ngày hôm đó, Coinbase nhận được thông báo (Well Notice) từ SEC, trong đó cơ quan này đe dọa sẽ khởi kiện Coinbase liên quan tới các tài sản và sản phẩm số đã niêm yết của họ. Nếu vụ việc mở rộng ra như dự kiến, thì đó sẽ là cú sốc lớn với lĩnh vực tiền mã hóa.

"SEC đã nhiều lần tuyên bố lập trường cho rằng gần như mọi loại tài sản mã hóa đều là chứng khoán,” Hilary Allen, giáo sư luật ở Đại học Mỹ, nói. “Nếu sau thông báo của SEC là một đơn kiện chính thức chống lại Coinbase với tội danh điều hành thị trường chứng khoán chưa đăng ký, thì sẽ rất lớn chuyện.” Hầu hết các loại tiền mã hóa ngoài Bitcoin, mà CFTC coi là một loại hàng hóa, khi đó có thể bị coi là chứng khoán, đi kèm là các quy định đắt đỏ và chặt chẽ về đăng ký và công khai thông tin. Các thị trường giao dịch cũng sẽ đứng trước nguy cơ bị phạt nặng vì những giao dịch mà họ vẫn tổ chức cho tới giờ.

Coinbase nói họ sẽ chống lại mọi đơn kiện của SEC trước tòa và vẫn khăng khăng rằng họ không tổ chức giao dịch chứng khoán. “Sau nhiều năm đòi hỏi quy định hợp lý về tiền mã hóa, chúng tôi thất vọng thấy SEC lại muốn kiện cáo khi cuộc đối thoại đang diễn ra theo hướng xây dựng,” giám đốc pháp lý của Coinbase Paul Grewal nói trong một bài đăng Twitter ngày 22.3.2023. “Nhưng nếu phải ra tòa, chúng tôi sẽ hầu tòa. Chúng tôi sẽ bảo vệ nền pháp trị.”

Theo đơn kiện của CFTC nhắm vào Binance và CEO Changpeng Zhao, công ty đã hỗ trợ hoặc hướng dẫn khách hàng ở Mỹ - bao gồm các các công ty giao dịch chuyên nghiệp - sử dụng mạng ảo cá nhân, hay VPN, và các phương pháp khác để che giấu địa điểm thực hiện giao dịch.

Thị trường quốc tế của Binance, vốn không có trụ sở chính thức, cho phép người dùng thực hiện các giao dịch bằng tiền vay mượn nhiều hơn và rủi ro hơn so với các sàn giao dịch thông thường của Mỹ. Binance không đăng ký với CFTC và cơ quan này nói Binance “giả vờ” tuân thủ quy định, cũng như thiếu các biện pháp kiểm soát chống rửa tiền.

Trong một bài đăng trên blog, Zhao nói đơn kiện dựa trên dữ liệu “không hoàn chỉnh” và bác bỏ các cáo buộc. Một người phát ngôn của Binance nói công ty đã “đầu tư mạnh tay” trong hai năm qua để người dùng tại Mỹ không thể tham gia nền tảng của họ.

Các dự án phi tập trung hóa lĩnh vực tài chính, hay DeFi, có thể phải tính lại cách thức hoạt động. Sàn giao dịch Sushi thông báo ngày 21.3.2023 rằng họ đã nhận được trát triệu tập từ SEC, nhưng trong trát không nói lý do.

Những sàn giao dịch DeFi trên lý thuyết do mã máy tính và cộng đồng người dùng vận hành, thay vì các công ty truyền thống. Nhưng trong một bài phát biểu năm ngoái, Gensler nói các nền tảng tiền mã hóa tập trung và phi tập trung đều phải đăng ký với cơ quan của ông. “Tôi cho rằng có rất nhiều người tham gia các thị trường tiền mã hóa nghĩ chuyện phi tập trung hóa này là không thể ngăn cản,” Henry Elder, giám đốc mảng tài chính phi tập trung hóa của Wave Digital Assets, nói. “Đây thực sự là biến cố thức tỉnh với họ.”

— Hỗ trợ bởi Allyson Versprille và Lydia Beyoud