Một lần nữa, Tổng thống Mỹ lại đặt câu hỏi: Việc các công ty đại chúng phải công bố báo cáo lợi nhuận hàng quý rốt cuộc có ích gì? Tổng thống Donald Trump từng nêu vấn đề này vào năm 2018, và trước đó là Barack Obama vào năm 2015.

Điều đó cho thấy những lập luận phản đối việc báo cáo tài chính hàng quý không hề điên rồ hay mới mẻ. Thực tế, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) mãi đến năm 1970 mới yêu cầu doanh nghiệp công bố số liệu theo quý, còn tại Anh, quy định này đã bị bãi bỏ từ năm 2014.

Tôi từng cho rằng sự minh bạch hơn thường tốt hơn. Việc cập nhật thông tin liên tục giúp thị trường phần nào dự báo được những biến cố bất ngờ, giảm biến động và hạ chi phí vốn. Nó cũng hạn chế gian lận và các chiêu trò thao túng tài chính.

Tuy nhiên, sự minh bạch cũng có cái giá của nó. Những người ủng hộ báo cáo hai lần một năm, thường là các CEO, lập luận rằng cách này khuyến khích doanh nghiệp hoạch định chiến lược dài hạn hơn. Nhưng trên thực tế, không có nhiều bằng chứng ủng hộ. Đầu tư dài hạn đòi hỏi tầm nhìn tính bằng năm, nên việc công bố kết quả tài chính và dự báo hai lần một năm thay vì bốn lần có lẽ không tạo khác biệt lớn.

Anh là một “thí nghiệm tự nhiên” đáng chú ý. Quốc gia này chuyển từ báo cáo hai lần một năm sang báo cáo quý vào năm 2007, rồi quay lại báo cáo hai lần một năm vào năm 2014. Một nghiên cứu của CFA cho thấy không có thay đổi đáng kể nào về chi tiêu vốn hay chi cho nghiên cứu và phát triển sau mỗi lần chuyển đổi. Một nghiên cứu khác cũng không tìm thấy bằng chứng cho thấy tần suất báo cáo cao hơn giúp doanh nghiệp có tư duy dài hạn hơn. Đáng chú ý là dù được phép chỉ báo cáo hai lần một năm, 90% công ty ở Anh vẫn tiếp tục báo cáo hàng quý.

Báo cáo của CFA cũng chỉ ra rằng các công ty nhỏ có xu hướng chuyển sang báo cáo hai lần một năm nhiều hơn sau năm 2014. Với họ, việc ít phải báo cáo chính là lợi ích lớn nhất. Năm 2016, riêng chi phí kiểm toán (bao gồm báo cáo quý và năm) đã chiếm 0,05% doanh thu của các công ty lớn, trong khi ở công ty nhỏ là 0,33%. Dù phần lớn chi phí này đến từ báo cáo thường niên bắt buộc, đó mới chỉ là chi phí kiểm toán. Ban lãnh đạo còn phải dành thời gian soạn báo cáo và họp với giới phân tích, điều tạo áp lực lớn lên các công ty có ít nhân sự.

Một trong những vấn đề lớn nhất của thị trường chứng khoán Mỹ vài thập niên qua là số thương vụ IPO ngày càng giảm. Xu hướng này có nhiều nguyên nhân, từ sự thay đổi trong cấu trúc thị trường khiến việc bị mua lại hấp dẫn hơn lên sàn, cho đến sự bùng nổ của thị trường tư nhân và việc tuân thủ quy định ngày càng tốn kém hơn sau khủng hoảng Enron và khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Tất nhiên, việc loại bỏ báo cáo hàng quý không thể một mình hồi sinh thị trường IPO. Nhưng ít nhất nó cũng không gây hại. Mọi thứ dường như đang ngày càng bất lợi cho doanh nghiệp nhỏ. Họ phải đối mặt với nhiều rào cản hơn khi gọi vốn trong bối cảnh lãi suất cao và thị trường vốn tư nhân khó tiếp cận hơn, chưa kể đến tác động từ thuế quan lên lợi nhuận.

Cho phép doanh nghiệp nhỏ chỉ cần báo cáo hai lần một năm sẽ là sự hỗ trợ lớn. Về lý thuyết, SEC có thể chỉ áp dụng quy định này cho nhóm doanh nghiệp nhỏ. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ Anh cho thấy không cần thiết phải tạo ra sự phân biệt như vậy. Các doanh nghiệp lớn có lẽ vẫn sẽ tiếp tục báo cáo hàng quý để duy trì sự quan tâm của giới phân tích hoặc tránh phát đi tín hiệu xấu đến thị trường.

Một lập luận phổ biến chống lại báo cáo hai lần một năm là điều đó sẽ gây bất lợi cho nhà đầu tư cá nhân vì các tổ chức đầu tư có thể dựa vào dữ liệu độc quyền mà người thường không có. Thế nhưng, phần lớn hộ gia đình Mỹ tham gia thị trường qua các quỹ đầu tư, chỉ khoảng 20% là tự mua cổ phiếu riêng lẻ. Và nếu giảm tần suất báo cáo khiến nhiều công ty nhỏ sẵn sàng lên sàn hơn, nhà đầu tư cá nhân sẽ được lợi vì nay họ có cơ hội đầu tư vào những doanh nghiệp đang tăng trưởng mà trước đây chỉ tồn tại trong thị trường tư nhân.

Vài năm trước, tôi có thể đã cực lực phản đối báo cáo tài chính hai lần một năm vì lo ngại tính minh bạch giảm đi. Nhưng trong bối cảnh hiện tại, khi môi trường tài chính ngày càng khắt khe với doanh nghiệp nhỏ còn thị trường tư nhân lại thiếu minh bạch, lựa chọn niêm yết trở nên đáng để cân nhắc hơn. Nếu việc giảm tần suất báo cáo có thể khiến một số công ty tư nhân mạnh dạn IPO, đó sẽ là tín hiệu tích cực cho cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư.