“Cảm giác như nơi này bị bỏ hoang,” Sarah Johnson (tên nhân vật đã thay đổi), 33 tuổi, một giáo viên người Mỹ đã sống tại Việt Nam tám năm, chia sẻ về chuyến bay về quê nhà hồi cuối tháng 1.2022. Sân bay Tân Sơn Nhất vắng đến kỳ lạ, xung quanh là những hàng ghế bỏ không cùng vài quầy hàng tắt điện tối om. Trên chuyến bay của Vietnam Airlines với dòng máy bay thân rộng Airbus A350, số hành khách ít đến mức Sarah có thể ngồi đâu tuỳ ý khi “quanh tôi còn chưa đến 10 người”. Cảnh tượng máy bay đỗ đầy khiến ông Lê Hồng Hà, tổng giám đốc Vietnam Airlines “muốn quên nhưng không thể quên,” theo lời ông chia sẻ với người viết giữa tháng 1.2022.

Chỉ ba năm sau, những hình ảnh trên nhanh chóng chìm vào quên lãng. Cuối tháng Mười vừa qua, Sarah đã không thể có vé vào giờ chót trên tuyến Hà Nội – TP.HCM. Thay cho cảnh im ắng đến lạnh người của ba năm trước, là cảnh tượng nhộn nhịp quen thuộc ở sân bay Tân Sơn Nhất cùng nhiều sân bay khác trong nước và quốc tế. Dưới sân đỗ, tàu bay các loại từ Airbus A320, A321 đến Boeing 787, A350 hay A330, xếp dãy đón, trả khách. Thị trường hàng không Việt Nam tuy chưa trở lại mức trước đại dịch Covid-19 nhưng đã phục hồi. Sản lượng hành khách tám tháng tính từ đầu năm đạt gần 75,8 triệu lượt, đạt 66,6% kế hoạch năm, giảm 4,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Đáng chú ý, lượng khách quốc tế qua cảng hàng không Việt Nam cùng giai đoạn vượt hơn 27 triệu, tăng 32,4% so với cùng kỳ, theo tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam.

Không chỉ khôi phục các tuyến bay cũ, các hãng hàng không của Việt Nam đều có thêm đường bay mới. Theo ông Lê Hồng Hà, Vietnam Airlines đã mở thêm các đường bay mới đến châu Âu, Úc (Hà Nội – Melbourne; TP.HCM – Perth; Hà Nội, TP.HCM – Munich), tăng tần suất trên các đường bay đến, đi từ Paris và Frankfurt. Vietjet có đường bay nối Daegu (Hàn Quốc) và Nha Trang, Bamboo Airways khai thác lại tuyến thẳng TP.HCM - Bangkok từ cuối tháng Mười Một.

Ngay lúc nhu cầu đi lại hồi phục, ngành vận tải hành khách hàng không ở Việt Nam gặp cơn gió ngược khi Pratt & Whitney, nhà sản xuất động cơ hàng đầu, triệu hồi 600-700 động cơ PW1100 để kiểm tra và sửa chữa, gây gián đoạn chuỗi cung ứng. Tại Việt Nam, 44 máy bay - khoảng 20% tổng đội bay cả nước, phải tạm dừng hoạt động từ 100 đến 200 ngày để bảo trì từ đầu năm nay.

“Điều này dẫn tới tổng khách thị trường nội địa giảm khoảng 15% so với 2023, và dự kiến tình hình chỉ cải thiện vào nửa cuối năm,” ông Lê Hồng Hà trả lời tạp chí Bloomberg Businessweek Việt Nam qua thư điện tử.

Trong 10 tháng tính từ đầu năm 2024, các hãng hàng không của Việt Nam khai thác hơn 211 ngàn chuyến bay, tương đương 87,8% so với cùng kỳ 2023 và 81% so với năm 2022, theo cục Hàng không Việt Nam. Đến cuối tháng Sáu, số tàu bay thực tế khai thác trung bình chỉ còn 167 chiếc, giảm 51 chiếc, kéo tỉ lệ sử dụng từ 94,4% năm ngoái xuống còn 85,6%. Điều này vừa làm xáo trộn lịch trình dự định của hành khách cũng như khó kiếm được vé khi phát sinh nhu cầu đột xuất. Đội bay co lại một phần do lịch trình bảo dưỡng, một phần do Bamboo Airways thu hẹp quy mô. Tại hội nghị Vận tải Hàng không 2024 tổ chức ngày 19.7, cục Hàng không Việt Nam cho biết, hai hãng Vietnam Airlines và Vietjet lần lượt chiếm 42% và 44% thị phần nội địa. Bamboo Airways, từng đạt 16% thị phần năm 2022, nay chỉ còn 7%. Miếng bánh còn lại thuộc về Vietravel Airlines, Pacific Airlines và Vasco.

Tuy có nhu cầu, khách cũng đắn đo đặt vé do giá vé tăng cao, đặc biệt khi thông tư về tăng giá trần vé máy bay nội địa có hiệu lực từ 1.3.2024.

Dẫu vậy, cơn gió ngược không ảnh hưởng đến sự phục hồi của hoạt động kinh doanh của Vietnam Airlines và Vietjet, hai hãng nắm phần lớn thị phần. Quý III.2024, Vietnam Airlines ghi nhận doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của công ty mẹ đạt 20,9 ngàn tỉ đồng, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, theo chia sẻ từ ông Lê Hồng Hà, Vietnam Airlines đã thực hiện nhiều biện pháp tiết giảm chi phí. Giai đoạn 2020-2023, Vietnam Airlines cắt giảm chi phí 18.118 tỉ đồng, đàm phán giảm giá tiền thuê hơn 16 ngàn tỉ đồng và giãn hoãn thanh toán tiền thuê 8.300 tỉ đồng. Hãng cũng tái cấu trúc nợ với tổng giá trị 6.140 tỉ đồng, tiết kiệm 2.444 tỉ đồng chi phí nhân công và thanh lý, bán lại máy bay, động cơ cùng chuyển nhượng vốn tại Cambodia Angkor Air, bổ sung dòng tiền 2.346 tỉ đồng.

Trong khi đó, doanh thu công ty mẹ của Vietjet đạt 17,9 ngàn tỉ đồng, với mức tăng trưởng 27,6%. Về lợi nhuận, Vietnam Airlines đạt lợi nhuận trước thuế 1,87 ngàn tỉ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái lỗ hơn 3,19 ngàn tỉ đồng. Lợi nhuận sau thuế của công ty mẹ là 608 tỉ đồng, đánh dấu quý thứ ba liên tiếp có lãi. Vietjet cũng ghi nhận lợi nhuận sau thuế 254,65 tỉ đồng, tăng 278% so với năm trước.

Phần lớn doanh thu của Vietnam Airlines và Vietjet đến từ mảng vận chuyển hành khách. Doanh thu từ vận tải hành khách của Vietnam Airlines quý III đạt hơn 18 ngàn tỉ đồng, trong khi vận tải hàng hóa và bưu kiện chỉ chiếm hơn 1,8 ngàn tỉ đồng. Các dịch vụ khác như vận chuyển hàng không khác và dịch vụ cho thuê tài sản góp phần còn lại, đạt 441 tỉ đồng. Tương tự với Vietjet, doanh thu từ vận chuyển hành khách đạt 14,03 ngàn tỉ đồng, chiếm 78,3% tổng doanh thu của hãng. Trong đó, doanh thu nội địa đóng góp 19,8%, doanh thu quốc tế chiếm 14,7%. Các dịch vụ phụ trợ (bao gồm các khoản thu từ việc bán thêm dịch vụ cho hành khách như hành lý, ghế thương gia…) đóng góp đáng kể, đạt 5,96 ngàn tỉ đồng, chiếm 33,3% tổng doanh thu. Tuy nhiên, mảng cho thuê chuyến bay của Vietjet đã giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước, đạt 1,15 ngàn tỉ đồng, giảm 47,9%.