Vị thế vững chắc của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu mang lại cho Bắc Kinh quyền mặc cả đáng kể với các nhà nhập khẩu Mỹ trong ngắn hạn, bởi việc tái cơ cấu sản xuất sẽ cần thời gian. Các mức thuế của Mỹ dường như chỉ có tác dụng hạn chế trong việc kiểm soát hàng hóa mà doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu, do ảnh hưởng của Trung Quốc trong các lĩnh vực như đất hiếm và điện tử khiến hàng hóa của nước này khó có thể bị thay thế, ít nhất là trong ngắn hạn.

Mỗi ngày, khoảng 1 tỉ USD hàng hóa được vận chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ, và con số này tăng nhẹ trong tháng 9 so với tháng 8. Dù tổng giá trị thương mại hai chiều giảm hai chữ số trong nửa năm qua, một số mặt hàng vẫn tăng so với năm 2024, bất chấp căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington.

Tổng cộng, xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ năm nay giảm 17%, nhưng doanh nghiệp Trung Quốc vẫn ghi nhận doanh số 317 tỉ USD, theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Bloomberg Economics nhận định: “Vị thế mạnh của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu mang lại cho nước này quyền đàm phán nhất định với các nhà nhập khẩu Mỹ trong ngắn hạn. Việc tái cấu trúc sản xuất sẽ mất thời gian.”

Tất cả những yếu tố này đang giúp Chủ tịch Tập Cận Bình củng cố vị thế đàm phán khi các quan chức thương mại Trung Quốc chuẩn bị cho vòng thương lượng mới nhằm gia hạn thỏa thuận “đình chiến thuế quan” 90 ngày, dự kiến hết hạn vào tháng 11.

Trong quý 3, hơn 100 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc đã cập cảng Mỹ, giúp Bắc Kinh duy trì đà tăng trưởng đúng mục tiêu và đưa thặng dư thương mại song phương lên 67 tỉ USD.

Tổng thống Trump hôm thứ Ba dự đoán cuộc gặp sắp tới với ông Tập sẽ đem lại một “thỏa thuận tốt”, nhưng cũng cảnh báo rằng cuộc gặp tại thượng đỉnh Hàn Quốc tuần tới “vẫn có thể đổ vỡ”. Ông Trump cho biết phía Mỹ sẽ tập trung bàn về đất hiếm, fentanyl và đậu nành.

Trong khi gần như toàn bộ nhóm 10 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu sang Mỹ giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái, xuất khẩu thuốc lá điện tử lại tăng, theo phân tích của Bloomberg dựa trên dữ liệu hải quan Trung Quốc.

Xe đạp điện cũng được người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng, với giá trị xuất khẩu hơn 500 triệu USD trong ba tháng kết thúc tháng 9, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm trước.

Xuất khẩu đồng tinh luyện dạng cathode đã tăng vọt từ gần như bằng không lên 270 triệu USD trong ba tháng qua, trong khi cáp điện tăng 87% lên 405 triệu USD.

Ông Zhaopeng Xing, chiến lược gia cấp cao của Ngân hàng ANZ, nhận định: “Hai bên có thể giảm phụ thuộc lẫn nhau, nhưng không thể tách rời hoàn toàn.”

Một phần thương mại hiện nay vẫn khả thi nhờ các “kẽ hở” trong tường thuế của ông Trump, giúp giảm chi phí. Ông Hình cho biết nhiều nhà nhập khẩu Mỹ chỉ phải trả mức thuế thấp hơn bằng cách khai giá trị hải quan dựa trên “giá bán đầu tiên” ở nước thứ ba, sau đó tăng giá khi hàng tới cảng Mỹ.

Việc trung chuyển qua Mexico hoặc Việt Nam cũng giúp nhiều công ty tránh phải chịu toàn bộ mức thuế. “Có rất nhiều kẽ hở,” ông nói. “Cơ quan Hải quan Mỹ đơn giản là không có đủ nhân lực để xử lý hết.”

Trong quý 3 (từ tháng 7 đến tháng 9), doanh nghiệp Trung Quốc xuất sang Mỹ gần 8 tỉ USD điện thoại thông minh, máy tính xách tay, máy tính bảng và linh kiện, chỉ bằng một nửa cùng kỳ năm ngoái nhưng vẫn là con số đáng kể trong bối cảnh thuế suất cao.

Sau khi Mỹ bãi bỏ quy định “de minimis” cho phép các gói hàng nhỏ được miễn thuế, người tiêu dùng Mỹ vẫn tiếp tục mua hàng tỉ USD từ các nền tảng thương mại điện tử như Shein và Temu của PDD Holdings.

Mặc dù bị đánh thuế tới 54%, dữ liệu Trung Quốc cho thấy khoảng 5,4 tỉ USD hàng hóa giá trị thấp vẫn được gửi sang Mỹ kể từ khi lỗ hổng này bị bịt lại vào tháng 5.

Dù xuất khẩu vẫn bền bỉ, triển vọng thương mại song phương giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có vẻ sẽ co hẹp lâu dài khi ông Trump thúc đẩy chính sách hồi sinh sản xuất trong nước và đưa các ngành trọng yếu trở về Mỹ.

Tính từ đầu năm, xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ giảm xuống dưới 320 tỉ USD, tương đương mức năm 2017, thời điểm trước khi cuộc chiến thương mại đầu tiên bùng nổ.

Một số ngành cho thấy sự tách rời hoàn toàn: xuất khẩu máy chơi game sang Mỹ sụt giảm mạnh khi các hãng như Nintendo và Microsoft chọn vận chuyển từ Việt Nam và các nước khác thay vì chịu thuế cao. Người tiêu dùng Mỹ cũng đang mua TV từ nguồn khác, khi giá trị xuất khẩu TV LCD từ Trung Quốc sang Mỹ giảm 73% trong quý 3.

Với các sản phẩm khác như tàu thương mại, Mỹ đã ngừng nhập từ Trung Quốc trước khi các mức thuế mới được áp đặt.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), thiệt hại trong thương mại Mỹ - Trung năm nay nghiêm trọng hơn so với thời kỳ ông Trump nắm quyền trước. IMF viết trong báo cáo tháng này: “Sự tách rời thương mại song phương giữa Mỹ và Trung Quốc dường như đang diễn ra nhanh hơn so với cú sốc thuế quan năm 2018–2019.”