Mẫu SUV điện hạng sang YU7 mà Xiaomi ra mắt tuần trước đã gợi lên hai cảm xúc trái ngược: kinh ngạc trước công nghệ ấn tượng và lo ngại sâu sắc cho tương lai của các hãng xe phương Tây.

YU7 là một mẫu SUV hội tụ đầy đủ các yếu tố cần thiết: thiết kế hiện đại, công nghệ tiên tiến và quãng đường di chuyển tối đa đến 835 km mỗi lần sạc, với mức giá cạnh tranh. Phiên bản tiêu chuẩn có giá chỉ 253.500 nhân dân tệ (tương đương 35.400 đô la Mỹ).

Dù không được đánh giá cao về tính độc đáo trong thiết kế — YU7 trông như sự kết hợp giữa Ferrari Purosangue và McLaren, trong khi mẫu SU7 trước đó lại khá giống Porsche Taycan — đây vẫn là một thành tựu đáng chú ý đối với một công ty điện thoại thông minh chỉ mới gia nhập ngành ô tô cách đây bốn năm. Việc YU7 nhận gần 300.000 đơn đặt hàng chỉ trong vòng một giờ vì thế không quá bất ngờ.

Hiện tại, YU7 chỉ phải cạnh tranh trực tiếp với Tesla Model Y tại thị trường Trung Quốc và chưa được chào bán tại Mỹ hay châu Âu. Tuy nhiên, do các hãng xe hạng sang phương Tây có giá bán cao hơn nhiều, họ cần đặc biệt lo ngại trước sự vươn lên nhanh chóng của xe điện Trung Quốc.

Câu hỏi đặt ra là các hãng xe này sẽ cạnh tranh như thế nào khi động cơ đốt trong — vốn là biểu tượng của nhiều thương hiệu phương Tây — đang dần biến mất? Nhà đầu tư vẫn tin rằng Ferrari có thể duy trì sức hút. Trên thực tế, việc thị trường Trung Quốc chỉ chiếm chưa đến 10 % doanh số toàn cầu của Ferrari là một lợi thế, vì mẫu V12 Purosangue có giá khởi điểm khoảng 430.000 đô la Mỹ và sẽ cao hơn nhiều nếu được tùy chỉnh theo yêu cầu.

Trong khi đó, Porsche cùng các hãng xe sang khác của Đức dường như không có vị thế vững vàng như vậy. Việc tích hợp âm thanh giả lập động cơ V8 như Mercedes-Benz vừa giới thiệu trên mẫu xe điện ý tưởng tuần trước không đủ để giữ chân người tiêu dùng.

Xe điện, công nghệ lái tự động và kết nối kỹ thuật số đang biến ô tô thành “điện thoại thông minh có bánh xe”. Điều này mở ra cơ hội cho các công ty điện tử tiêu dùng như Xiaomi và Huawei tận dụng lợi thế công nghệ để gia nhập thị trường và xây dựng hệ sinh thái kỹ thuật số liền mạch. Việc Apple từ bỏ dự án ô tô vì thế càng trở nên đáng tiếc.

Mối đe dọa lớn nhất đối với các hãng xe sang hiện nay là nguy cơ sản phẩm của họ trở nên đại trà. Khả năng bứt tốc nhanh — vốn là điểm mạnh của xe thể thao phương Tây — nay đã trở thành tiêu chuẩn với các mẫu xe điện. Xe của Xiaomi đã đạt thành tích vòng đua ấn tượng tại Nürburgring, nơi được xem là thước đo năng lực kỹ thuật trong ngành ô tô. Trong khi đó, tốc độ đổi mới sản phẩm tại Trung Quốc đang vượt trội, khiến các nhà sản xuất không thích nghi kịp trở nên tụt hậu.

Nhận thức của người tiêu dùng cũng đang thay đổi. Ít nhất tại Trung Quốc, khái niệm xe sang ngày càng gắn liền với phần mềm thông minh, nhận diện giọng nói và trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, khách hàng không nhất thiết sẵn sàng trả nhiều tiền cho những tính năng này.

“Apple Watch có thể làm mọi thứ tốt hơn: chính xác hơn, nhiều tính năng hơn và có thể đo được nhịp tim. Nhưng không ai sẵn sàng bỏ ra 200.000 đô la để mua một chiếc Apple Watch,” giám đốc điều hành Bugatti-Rimac, ông Mate Rimac, nói vào năm ngoái khi lý giải vì sao mẫu xe điện Nevera giá hơn 2 triệu đô la Mỹ bán rất chậm, và tại sao mẫu xe mới Tourbillon giá 4,5 triệu đô vẫn giữ thiết kế đồng hồ cơ học và động cơ hybrid để duy trì sự khác biệt.

Dù doanh số xe điện tại Trung Quốc đang tăng mạnh, phân khúc siêu sang vẫn còn khá yếu. Một phần là vì người tiêu dùng có thể mua được xe có công nghệ tốt và nội thất tiện nghi với giá thấp hơn nhiều. Ví dụ, Lotus Technology — thương hiệu xe điện cao cấp của Geely — đã buộc phải chuyển sang sản xuất xe hybrid vì thị trường quá hẹp, trong khi Nio đang mở rộng xuống phân khúc bình dân hơn với hai thương hiệu phụ là Firefly và Onvo.

Tôi từng rất ấn tượng với một số mẫu xe điện của BMW, và hãng được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển nền tảng này với công nghệ Neue Klasse sắp ra mắt. Tuy nhiên, sản phẩm của nhiều nhà sản xuất phương Tây khác lại không xứng với cái giá mà họ đưa ra. Mercedes-Benz được cho là đang gặp khó khăn trong việc tiêu thụ phiên bản điện G580 của dòng SUV G-Class huyền thoại, có giá 160.000 đô la Mỹ, một phần vì mẫu xe nặng 3.085 kg này có phạm vi hoạt động và khả năng kéo quá kém. Điều này khiến hãng gia nhập danh sách ngày một dài hơn của các hãng xe Đức đã thất bại trong lĩnh vực xe điện. Mức khấu hao quá lớn của các mẫu EV hạng sang như Porsche Taycan cũng khiến khách hàng do dự.

Không có gì ngạc nhiên khi Lamborghini chưa có kế hoạch ra mắt mẫu xe điện đầu tiên trước cuối thập kỷ, còn Ferrari được cho là sẽ hoãn ra mắt mẫu xe điện thứ hai ít nhất đến năm 2028, trong khi mẫu đầu tiên dự kiến sẽ được bán ra vào năm sau, sau nhiều lần trì hoãn.

Tuy nhiên, việc chậm trễ cũng tiềm ẩn rủi ro. Hãy tưởng tượng Xiaomi, Aito, Maextro, Yangwang của BYD và các hãng tương tự sẽ phát triển đến cỡ nào trong vòng năm năm tới.

Giám đốc điều hành Porsche, ông Oliver Blume, từng khẳng định ông không xem Xiaomi là đối thủ cạnh tranh và tỏ ra “rất thoải mái” trước thành tích của hãng này. “Những khách hàng yêu thích tính thể thao và cảm giác lái đặc trưng của Porsche sẽ trung thành với thương hiệu,” ông nói với các nhà phân tích hồi tháng 3.

Dù vậy, hãng xe này dường như đã chấp nhận rằng thời kỳ huy hoàng của mình tại Trung Quốc đã kết thúc. Thay vì giảm giá bán, Porsche quyết định đóng cửa khoảng một phần ba đại lý tại thị trường này sau khi các mẫu xe điện Taycan và Macan với giá bán cao không đạt doanh số kỳ vọng. Ông Blume cũng không loại trừ khả năng rút hoàn toàn mảng xe điện khỏi Trung Quốc.

Hiện tại, xe điện Trung Quốc gần như không thể tiếp cận thị trường Mỹ do thuế nhập khẩu cao và các quy định về an ninh mạng. Dù mức thuế ở châu Âu thấp hơn, các thương hiệu hạng sang Trung Quốc vẫn mới chỉ thâm nhập ở mức hạn chế.

Tại thị trường nội địa, các hãng phương Tây vẫn còn lợi thế nhờ lòng trung thành của người tiêu dùng với những thương hiệu lâu đời, tốc độ chuyển đổi sang xe điện chậm hơn, và khó khăn trong việc thiết lập mạng lưới bán hàng và dịch vụ. Tuy nhiên, ở các thị trường mới nổi — nơi các nhà sản xuất xe Trung Quốc đang mở rộng mạnh mẽ — tình hình hoàn toàn khác.

Cuối cùng, cách duy nhất để các hãng xe sang duy trì được mức giá cao trong kỷ nguyên xe điện và phương tiện điều khiển sử dụng phần mềm là chứng minh họ có thể vượt qua những gì tốt nhất mà Trung Quốc đang cung cấp. Dựa trên những gì tôi chứng kiến tuần trước, đó sẽ là một thách thức cực kì lớn.