Đừng để bị đánh lừa bởi phản ứng lạnh nhạt của Trung Quốc trước việc Mỹ đảo ngược chính sách, cho phép Nvidia Corp. đưa một chip AI then chốt quay lại thị trường đại lục.

Tham vọng AI của Trung Quốc hiện vẫn phụ thuộc vào phần cứng Nvidia, và giới chức nước này hiểu rõ điều đó — dù không công khai thừa nhận. Bằng cách khơi gợi lo ngại về các rủi ro an ninh hay môi trường, họ đang tranh thủ thời gian để Huawei bắt kịp, đồng thời giữ áp lực trong đàm phán thương mại với Mỹ.

CEO Jensen Huang đã được các lãnh đạo ngành tại Bắc Kinh chào đón nồng nhiệt tháng trước, sau khi chính quyền Trump cho phép nối lại việc bán chip H20. Điều đó dường như mang lại đúng thứ Trung Quốc muốn: nới lỏng kiểm soát xuất khẩu vốn nhằm kìm hãm ngành AI trong các cuộc đàm phán thuế quan.

Tuy nhiên, trong những tuần sau đó, cơ quan an ninh mạng đã triệu tập Nvidia để bàn về các nguy cơ an ninh, truyền thông nhà nước cảnh báo nguy cơ “cửa hậu”, và chính phủ khuyên doanh nghiệp hạn chế dùng chip này. Nhưng thực chất, Nvidia đã trở thành tiêu chuẩn tại Trung Quốc, bằng chứng là ByteDance hay Alibaba đã tích trữ hàng tỷ USD chip trước lệnh cấm. Nếu thật sự lo ngại, Bắc Kinh đã cấm thẳng, chứ không chỉ cảnh báo.

Một bài viết trên tài khoản WeChat của Nhân dân Nhật báo tuy lên án “cửa hậu” trong chip Nvidia, nhưng theo China Media Project, đó không phải là phản ứng chính thức mà chỉ để “gây sức ép” khiến Nvidia phải phủ nhận công khai.

Dù Bắc Kinh muốn ngành AI dùng chip Huawei, nhưng các lựa chọn nội địa chưa đủ mạnh cả về hiệu năng lẫn sản lượng. DeepSeek, “ngôi sao” AI Trung Quốc, vừa phải hoãn ra mắt mô hình mới vì thử huấn luyện bằng chip Huawei nhưng thất bại, cuối cùng vẫn phải dùng Nvidia cho giai đoạn huấn luyện.

Động thái bất thường khác là Tổng thống Donald Trump tuyên bố Nvidia sẽ phải trả 15% doanh thu từ chip AI bán ở Trung Quốc cho Mỹ. Đây là cách tiếp cận mang tính “mua bán” hơn là an ninh quốc gia, và Bắc Kinh hiểu rõ điều đó, nhất là khi thỏa thuận thuế quan được kéo dài.

Trung Quốc có thể tỏ ra không cần chip Mỹ, nhưng thực tế chỉ đang câu giờ cho đến khi Huawei và các hãng nội địa sẵn sàng. Một số tín hiệu đã xuất hiện: iFlytek tuyên bố đã huấn luyện mô hình hoàn toàn bằng chip Huawei. Nhưng đa số doanh nghiệp Trung Quốc vẫn chuộng Nvidia vì hệ sinh thái phần mềm hỗ trợ vượt trội.

Khi đến thời điểm hệ sinh thái Huawei đủ mạnh để thay thế, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ sẽ mất đi sức nặng. Với Bắc Kinh, việc có thêm thời gian là lợi ích lớn; còn với Washington, cái giá 15% doanh thu có lẽ quá rẻ để giúp Trung Quốc bắc cầu sang tự chủ công nghệ.