Hơn hai năm sau khi chấm dứt các biện pháp ứng phó khẩn cấp với đại dịch, Trung Quốc đang khôi phục một số biện pháp kiểm soát y tế từng áp dụng trong thời kỳ Covid-19 tại tỉnh Quảng Đông nhằm ngăn chặn sự lây lan của một dịch bệnh do muỗi gây ra.

Theo đó, chính quyền yêu cầu ghi lại danh tính người mua thuốc thông thường, tổ chức xét nghiệm trên diện rộng, báo cáo lịch sử di chuyển và tiến hành khử trùng cộng đồng. Những biện pháp này được áp dụng để kiểm soát dịch chikungunya, sau khi một thành phố thuộc trung tâm công nghiệp của tỉnh báo cáo một đợt bùng phát hiếm có nhưng nghiêm trọng trong mùa Hè năm nay.

Thành phố Phật Sơn đã ghi nhận hơn 6.500 ca nhiễm chikungunya chỉ trong chưa đầy một tháng. Chính quyền yêu cầu các nhà thuốc báo cáo danh tính người mua bất kỳ loại thuốc nào trong số 47 loại được dùng để giảm triệu chứng của bệnh, như sốt, phát ban và đau khớp, theo thông báo của cục Quản lý thị trường thành phố. Chính sách tương tự từng được áp dụng trong đại dịch Covid-19, khi việc mua thuốc tại hiệu thuốc sẽ kích hoạt cảnh báo trên mã sức khỏe cá nhân, hạn chế đi lại và buộc người dân phải làm xét nghiệm.

Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy giới chức đang cân nhắc áp dụng các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt từng gây thiệt hại nặng cho nền kinh tế Trung Quốc trong thời kỳ đại dịch. Tuy nhiên, trên các nền tảng mạng xã hội như Weibo và Xiaohongshu, các biện pháp kiểm soát y tế này đã dấy lên làn sóng bình luận từ lo lắng đến mỉa mai. Nhiều người so sánh quy định kiểm soát mua thuốc với thời kỳ “Zero Covid”, khi cả đất nước “bế quan tỏa cảng” suốt ba năm liền. Các biện pháp cực đoan khi đó, bao gồm xét nghiệm bắt buộc và các trại cách ly tập trung, vẫn còn in đậm trong trí nhớ người dân.

Một người gọi đây là “công thức quen thuộc”, người khác cho rằng đó là “sự trở lại của năm 2020”, trong khi có người đặt câu hỏi liệu đã đến lúc bắt đầu một chiến dịch chống dịch mới hay chưa.

Giới chuyên gia y tế bày tỏ nghi ngờ về việc các biện pháp như truy vết và giãn cách xã hội từng áp dụng cho Covid-19 trong bối cảnh hiện nay.

“Việc kiểm soát dịch bệnh nên tập trung vào quản lý muỗi trung gian truyền bệnh và giảm tiếp xúc giữa người với muỗi, thay vì các biện pháp từng áp dụng cho thời kỳ Covid-19,” Donal Bisanzio, nhà dịch tễ học cao cấp tại tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận RTI International, nhận định.

Ông Khang Mẫn, giám đốc viện Phòng chống dịch bệnh Truyền nhiễm thuộc trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh tỉnh Quảng Đông, cho biết số ca nhiễm mới tuần trước đã giảm so với tuần trước đó, cho thấy dịch bệnh đang có dấu hiệu ổn định. Tuy nhiên, ông nói với Đài truyền hình trung ương CCTV rằng vị trí giao thương quốc tế của tỉnh và mùa mưa lũ hiện nay là điều kiện lý tưởng để muỗi sinh sôi, đồng nghĩa với việc “công tác phòng chống dịch vẫn đối mặt với nhiều thách thức phức tạp và nghiêm trọng.”

Phật Sơn đã phát động chiến dịch tiêu diệt muỗi kéo dài bảy ngày, bao gồm phun khử trùng, huy động cộng đồng loại bỏ các điểm nước tù đọng và khuyến khích sử dụng màn cửa và mùng.

Theo truyền thông địa phương, khách sạn, nhà hàng và doanh nghiệp không dọn sạch nước đọng có thể bị phạt tới 1.000 nhân dân tệ (139 USD). Tại thị trấn Lễ Tông, một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất, người dân đã trải qua ba ngày xét nghiệm hàng loạt trong tuần trước. Một số làng cũng yêu cầu người dân đốt nhang muỗi vào cùng một thời điểm mỗi ngày để tăng hiệu quả đuổi muỗi.

Dù chikungunya được phát hiện lần đầu tại châu Phi vào năm 1952, loại virus do muỗi truyền này vẫn còn khá mới tại Trung Quốc, với ca nhiễm nhập cảnh đầu tiên chỉ được ghi nhận vào năm 2008. Mặc dù phần lớn các ca bệnh có triệu chứng nhẹ, các biện pháp kiểm soát diện rộng đang khiến người dân lo ngại về khả năng gián đoạn sinh hoạt và bất tiện trong đời sống.

Đợt bùng phát lần này đã khiến ít nhất hai thành phố khác của Trung Quốc siết chặt biện pháp phòng dịch tương tự như thời kỳ đại dịch. Phúc Châu và Tuyền Châu, hai thành phố thuộc tỉnh Phúc Kiến, đã yêu cầu người đến từ Phật Sơn tự theo dõi sức khỏe trong 14 ngày, đặc biệt lưu ý các triệu chứng như sốt, đau đầu và đau khớp. Người có triệu chứng được yêu cầu “đến cơ sở y tế ngay lập tức và khai báo lịch trình di chuyển.”

Tại Thâm Quyến, một số khu dân cư đã yêu cầu người mới trở về thành phố tự theo dõi sức khỏe, đến “cơ sở y tế chính quy” nếu có triệu chứng liên quan và khai báo lịch sử di chuyển trong 14 ngày gần nhất, theo một thông báo mà Bloomberg thu thập được.

Dù virus này không lây từ người sang người, nó vẫn có thể lây lan nếu muỗi mang mầm bệnh đốt người khác sau khi đốt người nhiễm bệnh.

— Với sự hỗ trợ của Qianwei Zhang, Winnie Zhu, và Shirley Zhao