Một vài trong số hàng chục ngàn buồng xét nghiệm PCR này đã được nhà khai thác lấy về, đem bỏ tại các bãi phế liệu hoặc đem lên mạng bán trực tuyến nếu tình trạng sử dụng còn tốt. Song phần lớn chúng đang biến thành những món rác thải gây “chướng tai gai mắt” trên khắp các con phố, và xuống cấp tàn tạ vì nhiều lý do khác nhau.

Đó là lý do nhiều chính quyền và cộng đồng địa phương tại Trung Quốc đang chung tay tìm ra những biện pháp sáng tạo để biến những món “cổ vật” không mong muốn này thành những dấu ấn có ích.

Khi tình trạng lây lan tăng đột biến vào tháng 12.2022, sau khi Trung Quốc thay đổi chính sách Zero Covid, nhiều thành phố khắp nước này từ Thâm Quyến đến Trường Sa chuyển đổi nhiều buồng xét nghiệm PCR lưu động thành phòng khám, hoặc địa điểm phân phối thuốc để giảm áp lực cho các bệnh viện khi đó đang bị quá tải.

Tại những quầy khám lưu động này, người nhiễm Covid-19 có thể được khám, chẩn đoán, và mua thuốc gần nơi họ sống bằng thẻ bảo hiểm.

Theo ước tính của Goldman Sachs, chi phí dành cho việc xây dựng và triển khai những buồng xét nghiệm PCR lưu động này là khoảng 200 tỉ NDT (khoảng 30,1 tỉ đô la Mỹ), tương đương tổng sản phẩm quốc nội của nước Estonia.

Đối với các chính quyền địa phương, chi phí khổng lồ để duy trì chính sách Zero Covid cùng với một nền kinh tế tăng trưởng chậm khiến họ phải gánh vác những khoản nợ to lớn. Kết quả là, việc tái sử dụng được những buồng xét nghiệm này, vốn là một lượng cơ sở hạ tầng khổng lồ, có thể giúp các chính quyền địa phương thu hồi được phần nào chi phí.

Tô Châu, thành phố nằm cách Thượng Hải 100 km về hướng tây đã cải tạo những căn buồng này theo cách hiệu quả và triệt để hơn bất cứ nơi nào khác. Cụ thể, chính quyền Tô Châu sẽ tặng 30 căn buồng miễn phí cho bất cứ doanh nghiệp nào chịu cải tạo chúng thành những quầy bán thực phẩm và hàng lưu niệm, chẳng hạn dùng trong chợ Tết nguyên đán, bán đặc sản và đồ ăn vặt địa phương. Và những căn buồng sẽ tiếp tục được dành cho giới thương nhân sử dụng, nhằm đẩy mạnh các nỗ lực tiêu dùng và du lịch, theo trả lời của quan chức địa phương với truyền thông Trung Quốc.

Còn tại những khu vực khác cùng thành phố này, các căn buồng PCR đã được chuyển đổi công năng thành thư viện để khuyến khích người dân đọc và tặng sách. Một số buồng biến thành trạm nghỉ chân cho công nhân vệ sinh và người dọn dẹp, có sẵn lò vi sóng và nước nóng. Một số căn buồng thậm chí còn được biến thành trạm cứu hỏa mini với đầy đủ thiết bị an toàn.

Bên ngoài nhà ga xe lửa thành phố Tô Châu, các quan chức của cục Nhân sự và an sinh xã hội đã chuyển một dãy gian hàng thử nghiệm thành trung tâm trợ giúp việc làm cho người lao động nhập cư.

Những thay đổi như vậy được nhận xét là rất đáng kể, khi gần đây vào đầu tháng 12.2022, hàng trăm cư dân địa phương vẫn còn phải xếp hàng dài để các nhân viên y tế mặc đồng phục trắng “ngoáy họng.” Ngoài ra, mã QR màu xanh lục phản ánh chủ nhân của nó có kết quả âm tính trong vòng 48 tiếng, đồng nghĩa họ được phép di chuyển tới hầu hết các địa điểm trong thành phố. Còn nếu mã QR trả về kết quả dương tính, người bệnh sẽ bị cách ly bắt buộc.

“Tôi nhìn thấy nhiều buồng xét nghiệm trống nằm rải rác khắp nơi. Chúng gợi lại nhiều ký ức tồi tệ. Tôi thích ý tưởng cải tạo lại chúng, vì có thể việc này sẽ tạo ra những cơ hội kinh doanh tốt,” cô Janice Qu, một nữ nội trợ 40 tuổi ở Thượng Hải bình luận.

Trung Quốc không phải nước duy nhất chứng kiến những thành phố và cảnh quan đô thị bị đại dịch Covid-19 làm biến đổi, nhưng xét về quy mô và thời gian gián đoạn cộng đồng thì quốc gia này hầu như là “độc nhất vô nhị.” Trong suốt giai đoạn quốc gia tỉ dân áp dụng chính sách Zero Covid, sự lây lan của virus không thể sánh bằng sự gián đoạn về kinh tế và xã hội mà biện pháp phong tỏa cực đoan đem lại, vốn đã phải trả giá đắt bằng sinh kế lẫn mạng sống của rất nhiều người dân Trung Quốc.

Sau đó, khi chính quyền Trung Quốc vội vã mở cửa trở lại, góp phần đẩy mạnh số ca nhiễm trong dân chúng, hàng triệu người được cho là đã qua đời, dù không được thể hiện đầy đủ trong những số liệu thống kê chính thức.

Việc tái sử dụng những buồng xét nghiệm di động này, do đó, có thể đóng một vai trò tương đối quan trọng trong sự hồi sinh của đời sống đô thị, cũng như giúp các cộng đồng dân cư chữa lành khỏi những thương tổn.

“Nếu được cải tạo mục đích sử dụng sao cho khác xa với tính chất an ninh và theo dõi trong suốt thời gian đại dịch, những căn buồng có thể đóng vai trò như những không gian chữa lành dành cho cộng đồng,” Michele Acuto, giáo sư chính trị đô thị toàn cầu, khoa Thiết kế thuộc đại học Melbourne cho biết.

Đồng thời, khả năng rất cao là những căn buồng này chỉ được tái sử dụng tạm thời, và vai trò dài hạn của chúng trong đời sống thành thị Trung Quốc.

Bên cạnh đó, một vài chính quyền địa phương đang ngập trong nợ nần có thể không mặn mà với ý tưởng chi thêm ngân sách cải tạo những căn buồng như vậy, theo nhận xét của Huang Yanzhong, giáo sư y tế toàn cầu, khoa Ngoại giao và quan hệ quốc tế thuộc đại học Seton Hall.

Song ông cũng lưu ý thêm rằng nếu có thể thúc đẩy tạo thêm việc làm, những căn buồng này có thể góp phần phi tập trung hóa những dịch vụ thiết yếu, từ đó khuyến khích việc chuyển đổi công năng cho chúng.

Tại quận Xiaoshan (Tiêu Sơn) ở thành phố Hàng Châu, đang có hơn 170 buồng xét nghiệm đặt tại những khu vực đông người qua lại được cải tạo thành những quầy thông tin phục vụ du lịch để chuẩn bị cho kỳ Thế vận hội châu Á vào tháng 9.2023 sắp tới, vốn bị hoãn từ năm ngoái vì dịch bệnh.

Tại những kiốt từng bị phai màu nhưng nay đã được sơn phết lại, đội ngũ tình nguyện viên trẻ trung tươi cười mặc áo vest đỏ trao tận tay du khách những tấm bản đồ thành phố, tài liệu tham quan, và thậm chí cả trà sữa trân châu.

“Cứ như thể đại dịch chưa từng tồn tại vậy, và chúng tôi ai cũng muốn quên nó đi,” một người tên Qu nói.