Cuộc chiến thuế quan do Tổng thống Donald Trump khởi xướng đang thúc đẩy chiến lược thương mại và đầu tư của Trung Quốc vào các quốc gia đang phát triển, còn gọi là khu vực Global South, theo nghiên cứu của S&P Global. Xu hướng này được dự báo sẽ định hình lại trật tự thương mại toàn cầu với sự chi phối của doanh nghiệp Trung Quốc.

Trong báo cáo công bố ngày thứ Ba (19.8), S&P Global cho biết trong vòng 10 năm qua, xuất khẩu hàng hóa từ Trung Quốc sang các nước chủ yếu ở Đông Nam Á, Mỹ Latinh và Trung Đông đã tăng gấp đôi, trong khi mức tăng sang Mỹ là 28% và sang Tây Âu là 58%. Đáng chú ý, tốc độ tăng trưởng này đã nhanh hơn rõ rệt trong 5 năm gần đây, bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Sự mở rộng thị trường diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tăng trưởng chậm lại, buộc các công ty Trung Quốc phải tìm kiếm thị trường mới ở nước ngoài và xây dựng các trung tâm sản xuất hàng hóa, từ xe điện đến thiết bị điện tử.

“Thuế quan từ Mỹ và tăng trưởng kinh tế chậm lại tiếp tục là động lực thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc mở rộng hoạt động sang khu vực Global South,” nhóm chuyên gia kinh tế của S&P Global nhận định trong báo cáo. “Kết quả có thể là sự hình thành một trật tự thương mại toàn cầu mới, nơi thương mại South–South giữ vai trò trung tâm và các tập đoàn đa quốc gia Trung Quốc vươn lên làm chủ lực.”

Các dữ liệu kinh tế công bố tuần trước cho thấy nền kinh tế Trung Quốc đang chịu áp lực rõ rệt từ chính sách thuế quan của Mỹ. Hoạt động sản xuất tăng trưởng chậm nhất kể từ tháng 11, trong khi đầu tư vào bất động sản và hạ tầng đều suy giảm. Xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 7 đã giảm tháng thứ tư liên tiếp, theo số liệu công bố ngày 7.8. Tuy vậy, lượng hàng xuất sang châu Phi và Đông Nam Á đã giúp bù đắp phần lớn mức sụt giảm này.

Trong những tháng gần đây, các quan chức Trung Quốc tích cực đẩy mạnh quan hệ với các nước đang phát triển bằng cách gỡ bỏ rào cản thương mại và ký kết các thỏa thuận mới. Vào tháng 6, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố sẽ xóa gần như toàn bộ thuế nhập khẩu đối với các nước châu Phi. Ông cũng tham dự nhiều hội nghị thượng đỉnh và gặp gỡ các nhà lãnh đạo ở Mỹ Latinh và Đông Nam Á.

S&P Global cho biết thương mại giữa Trung Quốc và 20 đối tác lớn nhất trong khu vực Global South hiện chiếm trung bình 20% GDP của các quốc gia này. Ngoài ra, hơn một nửa thặng dư thương mại của Trung Quốc đến từ các quốc gia đang phát triển, so với tỉ lệ 36% với Mỹ và 23% với Tây Âu.

Tuy nhiên, S&P Global cũng cảnh báo rằng Trung Quốc có thể gặp phản ứng ngược từ các nhóm công nhân và hiệp hội ngành nghề ở nước ngoài, khi hàng hóa giá rẻ nhập khẩu làm tổn thương ngành sản xuất nội địa.

“Mặc dù vẫn tồn tại rủi ro, nhưng thuế quan của Mỹ cùng với đà chững lại của kinh tế trong nước sẽ tiếp tục thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc mở rộng sang khu vực Global South,” các chuyên gia kết luận.