Theo nhiều chuyên gia, mức thuế này chỉ cao hơn một số nước ASEAN khoảng 1%, nên tác động chênh lệch về cạnh tranh không quá lớn. Việt Nam vẫn duy trì lợi thế tương đối ở nhiều ngành hàng xuất khẩu chủ lực, đặc biệt khi so sánh với các thị trường như Ấn Độ hoặc Trung Quốc vốn đang chịu mức thuế cao hơn.

Tiến sĩ Huỳnh Thanh Điền nhận định, nếu tận dụng tốt tiềm năng của từng ngành và toàn bộ nền kinh tế, Việt Nam hoàn toàn có thể giữ được vị thế cạnh tranh. Singapore được hưởng mức thuế 10% nhưng không phải đối thủ trực tiếp ở nhiều lĩnh vực xuất khẩu.

Ở góc độ doanh nghiệp, khả năng phản ứng nhanh được xem là yếu tố quyết định. Ông Lý Thái Hồng Minh, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Sản xuất dừa BenTre, cho biết mức thuế 20% thấp hơn nhiều so với đề xuất ban đầu là 46%, song thời gian áp dụng ngắn gây khó khăn cho việc điều chỉnh hợp đồng, giá bán và kế hoạch giao hàng. Doanh nghiệp này dự kiến mở văn phòng đại diện tại Mỹ, ký hợp đồng gia công tại chỗ để giảm tác động của thuế, đồng thời huy động vốn từ các quỹ đầu tư nông sản và doanh nhân Việt kiều.

Các chuyên gia khuyến nghị đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, ưu tiên các thị trường có FTA với Việt Nam như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, Nhật Bản, Hàn Quốc và khu vực Hồi giáo. Trong ngắn hạn, doanh nghiệp nên đàm phán chia sẻ chi phí với nhà nhập khẩu Mỹ, tối ưu hóa quy trình sản xuất và cắt giảm chi phí vận hành.

Trung hạn, mục tiêu là tăng giá trị gia tăng sản phẩm, chuyển từ hàng hóa cơ bản sang sản phẩm chế biến sâu, áp dụng công nghệ và tự động hóa, đồng thời nâng tỉ lệ nội địa hóa nguyên liệu. Dài hạn, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đầu tư vào nghiên cứu để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, mở rộng sang các ngành sản xuất phức tạp hơn.

Mức thuế mới của Mỹ được xem vừa là phép thử sức bền của doanh nghiệp Việt, vừa là động lực thúc đẩy quá trình nâng cấp sản phẩm, mở rộng thị trường và củng cố vị thế cạnh tranh trong môi trường thương mại toàn cầu biến động.