Thủ tướng Pháp Francois Bayrou đã thất bại trong một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại quốc hội, buộc phải thay đổi chính phủ lần thứ ba chỉ trong hơn một năm và làm dấy lên sự bất định về cách nước này có thể xử lý gánh nặng nợ ngày càng tăng.

Các đảng phái trên khắp chính trường tại Hạ viện đã liên minh hôm thứ hai để ra đòn mạnh mẽ nhằm vào Bayrou, người đã kêu gọi cuộc bỏ phiếu với nỗ lực bất thành nhằm tranh thủ sự ủng hộ cho các cải cách ngân sách không được lòng dân. Chỉ có 194 nghị sĩ bỏ phiếu ủng hộ thủ tướng, trong khi 364 người bỏ phiếu chống.

Theo thông báo từ văn phòng tổng thống, ông Emmanuel Macron sẽ chấp nhận đơn từ chức của Bayrou vào thứ ba và sẽ bổ nhiệm thủ tướng mới trong vài ngày tới. Chính phủ mới vẫn phải tìm cách thông qua ngân sách, một nhiệm vụ vốn đã khiến hai thủ tướng trước đó phải ra đi.

“Pháp đang chìm trong làn sóng nợ nần,” Bayrou nói trước các nghị sĩ vào hôm thứ hai trước cuộc bỏ phiếu. “Các vị có quyền lật đổ chính phủ nhưng không có quyền xóa bỏ thực tế.”

Cuộc khủng hoảng chính trị hiện tại diễn ra một năm sau khi ông Macron tổ chức cuộc bầu cử trước thời hạn đầy rủi ro nhằm củng cố phe trung dung trước sự trỗi dậy của phe cực hữu. Kể từ đó, chỉ số CAC 40 của Pháp — quy tụ các tập đoàn lớn như LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton SE, Airbus SE và L’Oreal SA — đã giảm 3,3%, so với mức tăng 5,4% của chỉ số Stoxx Europe 600 và mức tăng 25% của chỉ số DAX của Đức, chưa tính cổ tức.

Thị trường tài chính không có phản ứng sau cuộc bỏ phiếu. Hợp đồng tương lai chỉ số CAC 40 vẫn tăng 0,6% trong ngày, trong khi hợp đồng tương lai trái phiếu Pháp cũng như đồng euro hầu như không thay đổi.

Bayrou cho biết cuộc bỏ phiếu tín nhiệm là cần thiết để “làm rõ” tình hình tài khóa nghiêm trọng của Pháp. Thâm hụt ngân sách của Pháp hiện là rộng nhất trong khu vực đồng euro, với nợ công tăng thêm 5.000 euro (5.840 USD) mỗi giây. Chi phí trả nợ dự kiến sẽ đạt 75 tỉ euro vào năm tới, theo số liệu của chính phủ.

Bayrou đã đề xuất cắt giảm chi tiêu và tăng thuế trị giá 44 tỉ euro, nhằm thu hẹp thâm hụt ngân sách năm 2026 xuống 4,6% GDP từ mức dự kiến 5,4% trong năm nay. Ông cũng đưa ra đề xuất không được lòng dân về việc cắt bỏ hai ngày nghỉ lễ công để giảm chi phí trong nền kinh tế lớn thứ hai châu Âu.

Đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia của Marine Le Pen cũng như phong trào cánh tả Nước Pháp Bất khuất đều kêu gọi bầu cử lập pháp mới. Một số nhân vật còn kêu gọi ông Macron từ chức, nhưng ông khẳng định sẽ tại nhiệm cho đến hết nhiệm kỳ vào năm 2027.

“Chúng tôi đề xuất một con đường chính trị khác,” Boris Vallaud, lãnh đạo Đảng Xã hội tại Quốc hội, phát biểu sau cuộc bỏ phiếu. “Không phải con đường của Emmanuel Macron, người đã đưa chúng ta vào ngõ cụt này.”

Theo những người am hiểu vấn đề, ông Macron sẽ phải đưa ra quyết định nhanh chóng để thành lập một chính phủ kịp thời đối mặt với cuộc đình công của công đoàn vào ngày 18.9 nhằm phản đối kế hoạch ngân sách 2026. Một cuộc biểu tình khác, ít tập trung hơn, dự kiến diễn ra vào ngày 10.9.

Tổng thống Pháp hoàn toàn có quyền lựa chọn thủ tướng mới, và hiến pháp không quy định thời hạn cho quyết định này. Trước đó, Macron mất hai tháng để bổ nhiệm Michel Barnier, người chỉ tại vị 90 ngày. Sau khi Barnier bị buộc phải rời nhiệm sở, ông Macron cũng mất hơn một tuần để chọn Bayrou. Khi được bổ nhiệm, thủ tướng phải đề xuất nội các để tổng thống phê chuẩn.

Việc chọn thủ tướng mới sẽ không dễ dàng. Ứng viên lý tưởng của Macron phải có khả năng giữ vững khối trung dung trong khi tạo lập quan hệ với Đảng Xã hội để thông qua các dự luật.

“Dù kết quả của cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay ra sao, khả năng có một cuộc cải cách tài khóa đáng kể vẫn sẽ rất thấp,” Michael Nizard, giám đốc bộ phận đa tài sản và chiến lược phòng ngừa tại Edmond de Rothschild Asset Management, nhận định trong một bình luận qua email. “Thị trường tài chính dường như đã chấp nhận thực tế này và có thể chỉ cần một kịch bản trong đó thâm hụt ngân sách không xấu đi thêm.”

— Với sự hỗ trợ của James Regan, Nayla Razzouk và Sagarika Jaisinghani