Trong những tháng gần đây, các chính phủ trên khắp thế giới đã tìm kiếm những cách thức để phản ứng lại việc Mỹ chuyển từ thương mại tự do sang chủ nghĩa trọng thương. Một ý tưởng đang dần được đẩy mạnh cần được theo đuổi cấp thiết hơn: đưa hai khu vực thương mại lớn của thế giới xích lại gần nhau hơn.

Trong thương mại toàn cầu, cũng như trong nhiều lĩnh vực khác, không có sự thay thế nào tốt hơn cho vai trò lãnh đạo của Mỹ. Nhưng cho đến khi Mỹ quyết định rằng thương mại tự do phục vụ lợi ích của mình trở lại, các quốc gia khác buộc phải tận dụng tốt nhất những gì đang có. Chủ nghĩa bảo hộ mới sẽ không chỉ cản trở thương mại của Mỹ; nó còn đe dọa sự phân mảnh kinh tế rộng lớn hơn. Để tránh kết cục đó, các nước thứ ba phải hợp tác chặt chẽ hơn và, trên hết, khẳng định cam kết của họ đối với chủ nghĩa đa phương dựa trên luật lệ.

Không hẹn mà gặp, thủ tướng Canada Mark Carney và chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đề xuất một cách để thực hiện điều đó bằng cách hình thành một thỏa thuận mới giữa liên minh châu Âu (EU) và hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Canada là một thành viên của CPTPP (cùng với Nhật Bản, Mexico, Úc, Việt Nam và bảy quốc gia khác, bao gồm cả Vương quốc Anh từ năm 2024), và nước này đã ký một thỏa thuận thương mại với 27 thành viên của EU vào năm 2017. Carney nói rằng Canada có thể là cầu nối giữa hai nhóm này. Trong bài phát biểu về Tình trạng Liên bang gần đây tại Strasbourg, Pháp, bà Von der Leyen đã nói về việc xây dựng một "liên minh các quốc gia cùng chí hướng để cải cách hệ thống thương mại toàn cầu như CPTPP."

Việc tạo ra một khu vực thương mại tự do "sâu rộng" trải dài trên cả hai đối tác sẽ khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi, bởi vì EU và CPTPP được tổ chức dựa trên các nguyên tắc khác nhau mà khó có thể dễ dàng dung hòa. Tuy nhiên, EU đã có các thỏa thuận thương mại hạn chế với chín trong số 12 thành viên CPTPP — và ngay cả một hiệp ước hợp nhất hai nhóm này vẫn sẽ có giá trị. Đặc biệt, các đối tác có thể thông qua các thủ tục để phân xử tranh chấp và đảm bảo rằng thuế quan cũng như các chính sách thương mại khác không phân biệt đối xử giữa các thành viên của các liên minh thương mại tương ứng của họ.

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) từng đảm đương vai trò tương tự áp dụng với các thành viên toàn cầu với số lượng lớn hơn nhiều. Về nguyên tắc, đây vẫn là sự sắp xếp tốt nhất như vậy. Nhưng trong những năm gần đây, WTO đã không hoạt động hiệu quả, một phần là do thiếu sự hỗ trợ. và thường là sự cản trở, từ Mỹ và các quốc gia khác. Ngày nay, tổ chức này gần như không còn tồn tại. Theo nhiều cách, những người chỉ trích nó đã đúng: Các thủ tục của nó quá chậm và các quy tắc của nó, chỉ tập trung vào thương mại hàng hóa, đã không theo kịp các loại hình thương mại mới. Những người tin vào thương mại tự do nên là những người đầu tiên thừa nhận rằng WTO cần được sửa đổi.

Một quan hệ đối tác EU-CPTPP có thể khởi động quá trình đó. Nếu 39 chính phủ cùng chí hướng, ủng hộ thương mại khởi xướng một sáng kiến, hay đề xuất nào đó có thể hoạt động trước mắt, như một sự bổ sung cho WTO, họ có thể cho thấy rằng thương mại dựa trên luật lệ thúc đẩy tăng trưởng và thịnh vượng. Và nếu họ mở các thỏa thuận này cho các quốc gia khác sẵn sàng cam kết với cùng các nguyên tắc giải quyết tranh chấp và không phân biệt đối xử, sáng kiến này có thể dần dần phát triển thành một WTO mới, được cải thiện.

Đương nhiên, chừng nào chủ nghĩa trọng thương mới còn chiếm ưu thế, Mỹ sẽ không tham gia vào nỗ lực nêu trên. Hy vọng rằng, cuối cùng họ sẽ suy nghĩ lại. Trong thời gian chờ đợi, các thành viên của nhóm nên làm rõ rằng họ sẽ hoan nghênh Mỹ với tư cách là một đối tác với các điều khoản tương tự, nhấn mạnh rằng mục đích của bất kỳ sáng kiến nào như vậy không phải là để đối đầu hay làm bẽ mặt chính quyền hiện tại, mà chỉ đơn thuần là để bảo tồn và mở rộng thương mại giữa các bên tham gia.

Việc xây dựng lại trật tự kinh tế toàn cầu mà không có Mỹ sẽ là điều không thể. Đối với các đối tác hiện tại và tương lai của Mỹ trong thương mại, hợp tác chặt chẽ hơn là lựa chọn tốt nhất tiếp theo.