Theo Chỉ số Tỉ phú Bloomberg, ông Pangestu, 81 tuổi, đã gia tăng thêm hơn 20 tỉ USD tài sản kể từ mức đáy hồi tháng 4, nâng tổng tài sản ròng lên 36,2 tỉ USD.

Động lực chính của đà tăng đến từ việc MSCI, đơn vị cung cấp chỉ số thị trường toàn cầu, quyết định gỡ bỏ các hạn chế đối với ba công ty có liên hệ với ông Pangestu, bao gồm PT Barito Renewables Energy, doanh nghiệp địa nhiệt chiếm hơn một phần ba tài sản của ông. Bắt đầu từ tháng 8, MSCI sẽ đưa ba doanh nghiệp này trở lại rổ chỉ số sau khi từng loại bỏ do lo ngại về tỷ lệ nắm giữ quá lớn của cổ đông kiểm soát.

“Việc MSCI đảo ngược quyết định đã gỡ bỏ một rào cản lớn,” ông Mohit Mirpuri, đối tác cấp cao tại SGMC Capital nhận định. Ông cho biết khối lượng giao dịch các cổ phiếu liên quan đến ông Pangestu hiện thuộc nhóm cao nhất trên sàn chứng khoán Indonesia.

Diễn biến này cho thấy cấu trúc doanh nghiệp có sở hữu tập trung tại Indonesia có thể khuếch đại biến động thị trường và ảnh hưởng lớn đến tài sản cá nhân. Tháng 2 năm nay, ông Pangestu đã mất 5,4 tỉ USD trong một ngày, và hồi tháng 9 năm ngoái, thiệt hại còn lớn hơn, 5,9 tỉ USD. Từ năm 2023, tài sản của ông liên tục biến động hàng tỉ USD theo hai chiều.

Tâm điểm của cơn sốt là Barito Renewables – doanh nghiệp địa nhiệt lớn nhất Indonesia, sở hữu hơn 800 MW công suất thông qua công ty con Star Energy Geothermal. Khi Indonesia, một trong những quốc gia phát thải carbon cao nhất thế giới, đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060, vai trò của công ty này trong quá trình chuyển đổi năng lượng được đánh giá là có “giá trị dài hạn,” theo ông Herditya Wicaksana, chuyên gia phân tích kỹ thuật tại MNC Sekuritas.

Tuy nhiên, đà tăng mạnh của cổ phiếu cũng gây lo ngại. Năm ngoái, cổ phiếu Barito từng bị đưa vào danh sách cảnh báo của Sở Giao dịch Chứng khoán Indonesia, và sụp đổ trong tháng 9 khi FTSE Russell tuyên bố loại cổ phiếu này khỏi rổ chỉ số do tỷ lệ nắm giữ quá cao, khiến tài sản của ông Pangestu bốc hơi gần 12 tỉ USD so với mức đỉnh 36,5 tỉ USD.

“Chúng tôi khó có thể biện minh cho mức tăng giá trị thị trường lớn đến vậy,” nhà phân tích Arnanto Januri của JPMorgan Chase & Co. nhận định trong báo cáo ngày 24.7, sau khi cổ phiếu Barito Renewables, PT Barito Pacific và đại gia hóa dầu PT Chandra Asri Pacific cùng tăng vọt. “Chúng tôi cho rằng thị trường đang lạc quan quá mức về tiềm năng tăng trưởng.”

“Thật sự là điên rồ,” nhà phân tích Leonardo Lijuwardi của NH Korindo Sekuritas Indonesia nói khi so sánh Barito Renewables với các công ty địa nhiệt khác. Ông cho rằng đây là biểu hiện của xu hướng “đầu tư theo tập đoàn”, tức nhà đầu tư cá nhân ưa chuộng các đại gia hơn là yếu tố cơ bản. “Hiệu ứng Prajogo là có thật,” ông nói.

Người phát ngôn của công ty hóa dầu PT Barito Pacific, công ty mẹ của Barito Renewables, từ chối bình luận về tài sản cá nhân của ông Pangestu và khẳng định biến động cổ phiếu nằm ngoài tầm kiểm soát, không phản ánh thay đổi đáng kể trong hoạt động kinh doanh.

Sức mạnh sở hữu tập trung

Ông Pangestu, con trai một thương nhân cao su, thành lập Barito Pacific năm 1979 với hoạt động ban đầu là kinh doanh gỗ. Tập đoàn sau đó mở rộng sang hóa dầu, năng lượng, bất động sản, đồn điền và lâm nghiệp, với trọng tâm hiện tại là phát điện.

Các thực thể liên kết với ông, bao gồm Barito Pacific và Green Era (công ty gia đình do con gái Nancy điều hành), nắm giữ khoảng 88% cổ phần Barito Renewables. Cổ đông lớn nhất bên ngoài là BlackRock Inc. với tỷ lệ nắm giữ chỉ 0,07%, theo dữ liệu tổng hợp của Bloomberg.

Câu chuyện sở hữu tập trung không xa lạ tại thị trường chứng khoán Indonesia. Hàng chục công ty có tỷ lệ cổ phiếu lưu hành thấp đã tăng giá hơn 1.000% trong vài năm gần đây. Một ví dụ điển hình: DCI Indonesia, doanh nghiệp trung tâm dữ liệu lớn nhất nước này, đã tăng hơn 120% chỉ trong tháng này, buộc sàn giao dịch phải tạm ngừng giao dịch. Chỉ bốn người kiểm soát gần 80% công ty.

Với ông Pangestu, các công ty liên quan đến tên tuổi của ông vẫn nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ giới đầu tư. “Tên tuổi của ông vẫn rất có trọng lượng trên thị trường,” ông Wicaksana từ MNC Sekuritas nhận xét.

PT Chandra Daya Investasi, công ty mới lên sàn đầu tháng này, đã tăng gần 863% kể từ khi bắt đầu giao dịch. Đây là công ty hạ tầng thuộc Chandra Asri Pacific, đã huy động được 2.370 tỉ rupiah (tương đương 146 triệu USD) trong đợt IPO, lớn nhất Indonesia trong năm nay.

Công ty khai thác than PT Petrindo Jaya Kreasi đã tăng khoảng 6.991% kể từ khi niêm yết năm 2023, trong khi Barito Pacific tăng 127% trong vòng một năm qua.