Nhà phát triển ChatGPT không còn được xem là đứng ở tuyến đầu công nghệ AI và đang đối mặt câu hỏi về tình trạng không có lợi nhuận cũng như nhu cầu mở rộng nhanh để trang trải các cam kết chi tiêu rất lớn. Trong khi đó, công ty mẹ của Google đang nổi lên như một đối thủ có tiềm lực tài chính mạnh và hiện diện ở mọi ngách trong hệ sinh thái AI.

“Đầu năm nay, OpenAI là đứa trẻ vàng, còn Alphabet được nhìn nhận rất khác,” Brett Ewing, chiến lược gia trưởng thị trường tại First Franklin Financial Services, nói. “Giờ đây tâm lý với OpenAI đã giảm nhiệt đáng kể.”

Hệ quả là cổ phiếu của các doanh nghiệp nằm trong quỹ đạo của OpenAI, chủ yếu là Oracle Corp., CoreWeave Inc. và Advanced Micro Devices Inc., cùng với Microsoft Corp., Nvidia Corp. và SoftBank, đơn vị sở hữu 11 phần trăm OpenAI, đang chịu áp lực bán mạnh. Trong khi đó, lực đẩy từ Alphabet không chỉ nâng giá cổ phiếu của hãng mà còn hỗ trợ những doanh nghiệp liên quan như Broadcom Inc., Lumentum Holdings Inc., Celestica Inc. và TTM Technologies Inc.

Sự thay đổi diễn ra với tốc độ và quy mô lớn. Chỉ vài tuần trước, OpenAI còn khiến cổ phiếu của bất kỳ doanh nghiệp có liên quan tới họ bứt phá. Giờ đây, những mối liên hệ ấy giống như cái mỏ neo. Đây là một thay đổi có tác động rộng, vì công ty chưa niêm yết này đóng vai trò trung tâm trong cơn sốt AI đã giúp thị trường chứng khoán tăng ba năm liền.

“Mọi người đã nhìn rõ sự phức tạp của các vòng tài trợ, các giao dịch vòng tròn, vấn đề nợ,” Ewing nói. “Tôi chắc ở Alphabet cũng có phần nào điều đó, nhưng với OpenAI thì nó bị phơi bày ở mức độ cực đoan, và khi nhận ra điều đó, tâm lý đã thay đổi triệt để.”

Một rổ cổ phiếu liên quan OpenAI tăng 74 phần trăm trong năm 2025, mức đáng kể nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức 146 phần trăm của nhóm cổ phiếu chịu tác động từ Alphabet. Chỉ số Nasdaq 100 tăng 22 phần trăm.

Sự hoài nghi về OpenAI bắt đầu từ tháng tám, khi hãng giới thiệu GPT năm nhưng nhận phản hồi trái chiều. Nó tăng lên mạnh vào tháng trước khi Alphabet công bố phiên bản mới nhất của mô hình Gemini và nhận các đánh giá tích cực. Kết quả là Giám đốc điều hành Sam Altman tuyên bố tình trạng “báo động đỏ” để cải thiện chất lượng ChatGPT, trì hoãn những dự án khác cho tới khi sản phẩm chủ lực đạt yêu cầu.

“Có đủ mọi thứ”

Sức mạnh của Alphabet không chỉ nằm ở Gemini. Hãng sở hữu vốn hóa lớn thứ ba trong S&P 500 và có lượng tiền mặt dồi dào. Alphabet còn có hàng loạt mảng kinh doanh liên quan, như Google Cloud và hoạt động sản xuất bán dẫn đang tiến triển tốt. Chưa kể dữ liệu, đội ngũ, kênh phân phối AI, cùng các đơn vị thành công khác như YouTube và Waymo.

“Ngày càng có cảm giác Alphabet có đủ mọi yếu tố để trở thành nhà xây dựng mô hình AI thống trị,” Brian Colello, chiến lược gia cấp cao về cổ phiếu công nghệ tại Morningstar, nhận xét. “Cách đây vài tháng, nhà đầu tư còn nghĩ danh hiệu đó thuộc về OpenAI. Giờ đây có nhiều bất định, nhiều cạnh tranh, nhiều rủi ro hơn về việc OpenAI không phải là người chiến thắng chắc chắn.”

Đại diện của OpenAI và Alphabet không phản hồi yêu cầu bình luận.

Khác biệt giữa đứng đầu và đứng thứ hai không chỉ là danh tiếng, mà còn mang theo hệ quả tài chính lớn đối với doanh nghiệp và đối tác. Chẳng hạn, nếu người dùng chuyển sang Gemini làm chậm tốc độ tăng trưởng của ChatGPT, OpenAI sẽ gặp khó khăn khi phải thanh toán chi phí điện toán với Oracle hoặc mua chip của AMD.

Ngược lại, các đối tác của Alphabet đang hưởng lợi lớn. Cổ phiếu Lumentum, nhà sản xuất linh kiện quang học cho trung tâm dữ liệu của Alphabet, đã tăng hơn gấp ba lần và nằm trong nhóm ba mươi cổ phiếu tăng mạnh nhất của chỉ số Russell ba ngàn. Celestica, đơn vị cung cấp phần cứng cho hệ thống AI của Alphabet, tăng 252 phần trăm trong năm 2025. Broadcom, hãng sản xuất chip TPU mà Alphabet sử dụng, tăng 68 phần trăm từ cuối năm ngoái.

OpenAI đã công bố nhiều thỏa thuận tham vọng trong vài tháng gần đây. Loạt hoạt động này “trở thành tâm điểm phân tích và hoài nghi về việc liệu OpenAI có đủ khả năng tài chính, liệu họ có ôm đồm quá nhiều hay không,” Colello nói. “Thời điểm tăng trưởng doanh thu còn chưa rõ, và bất kỳ bước tiến nào của đối thủ cũng làm tăng rủi ro OpenAI không đạt được kỳ vọng.”

Trong công bằng, nhà đầu tư từng chào đón những thỏa thuận này vì chúng tạo cảm giác đang hình thành thế hệ doanh nghiệp AI thắng cuộc mới. Nhưng khi tâm lý đổi chiều, họ lại chờ đợi và dè dặt quan sát.

“Khi mọi người nghĩ công ty có thể tạo doanh thu và có lợi nhuận, những con số giao dịch lớn trông có vẻ khả thi,” Brian Kersmanc, nhà quản lý danh mục của GQG Partners, đơn vị quản lý khoảng 160 tỉ đô la tài sản, nói. “Bây giờ chúng ta đến điểm mà mọi người không còn tin nữa và bắt đầu đặt câu hỏi.”

Kersmanc ví cơn sốt AI hiện nay như “thời dotcom nhưng mạnh hơn nhiều,” và nói doanh nghiệp của ông đã chuyển từ vị thế rất nặng công nghệ sang rất hoài nghi.

Những vết thương tự gây ra

“Chúng tôi cố tránh những khu vực bị thổi phồng quá mức và nhiều khu vực trong số đó được châm ngòi bởi OpenAI,” ông nói. “Vì quá nhiều nơi bị tác động, việc điều chỉnh sẽ rất đau đớn. Không chỉ vài mã công nghệ phải giảm, dù chúng chiếm phần lớn chỉ số. Tất cả những khoản đặt cược này có các giao dịch song song, như tiện ích, với tương quan cao. Điều đó mới là nỗi lo, không chỉ là câu chuyện OpenAI tạo ra kỳ vọng quá mức, mà là quá nhiều thứ bị nâng lên theo cơn sốt đó.”

Các rắc rối truyền thông của OpenAI cũng không giúp được gì. Giám đốc tài chính Sarah Friar gần đây gợi ý chính phủ Mĩ nên “bảo lãnh để cho phép các khoản tài trợ xảy ra,” khiến nhiều người nhướng mày. Nhưng bà và Altman sau đó làm rõ rằng công ty chưa từng yêu cầu bảo lãnh như vậy.

Rồi đến lần Altman xuất hiện trên “Bg2 Pod,” khi ông được hỏi làm thế nào công ty có thể đưa ra các cam kết chi tiêu vượt xa doanh thu. “Nếu anh muốn bán cổ phần, tôi sẽ tìm người mua cho anh, tôi chỉ… đủ rồi,” ông đáp lại.

Phản ứng này gây vấn đề vì khoảng cách giữa doanh thu và kế hoạch chi tiêu của OpenAI từ nay tới 2033 vào khoảng 207 tỉ đô la, theo ước tính của HSBC.

“Thu hẹp khoảng cách này cần một hoặc kết hợp các yếu tố, gồm doanh thu cao hơn so với dự báo trung tâm của chúng tôi, quản trị chi phí tốt hơn, có thêm nguồn vốn hoặc phát hành nợ,” chuyên gia phân tích Nicolas Cote Colisson viết trong báo cáo ngày 24.11. Với kỳ vọng OpenAI tạo ra hơn 12 tỉ đô la doanh thu trong năm 2025, chi phí tính toán khiến “sự lo lắng của nhà đầu tư về lợi nhuận tăng lên,” không chỉ đối với bản thân công ty mà còn cho cả “chuỗi giá trị AI liên kết,” ông viết.

Dĩ nhiên, Oracle và AMD không phụ thuộc hoàn toàn vào OpenAI. Họ hoạt động trong các lĩnh vực vẫn có nhu cầu mạnh, và sản phẩm có thể tìm được khách hàng ngay cả khi không có OpenAI. Hơn nữa, sự suy yếu giá cổ phiếu có thể trở thành cơ hội mua vào, vì các doanh nghiệp gắn với ChatGPT và các chip vận hành nó đang giao dịch với mức chiết khấu so với nhóm tiếp cận Gemini, lần đầu tiên kể từ năm 2016, theo phân tích gần đây của Wells Fargo.

“Tôi thấy nhu cầu chưa được khai thác rất lớn ở nhiều ngành, và điều đó sẽ nâng đỡ tăng trưởng,” Kieran Osborne, giám đốc đầu tư tại Mission Wealth, đơn vị quản lý khoảng 13 tỉ đô la tài sản, nói. “Mục tiêu cuối cùng là thương mại hóa, và chỉ cần họ tiếp tục hướng tới điều đó, luận điểm đầu tư vẫn được hỗ trợ.”