Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng sạch đang giúp nước này có lợi thế lớn trong cuộc cạnh tranh với phần còn lại của thế giới, đặc biệt là Mỹ, trong quá trình xây dựng hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Theo Julian Wentzel, giám đốc phát triển bền vững của HSBC, một nền kinh tế vận hành bằng năng lượng tái tạo có những ưu thế mà nhiên liệu hóa thạch không thể mang lại. Trong một cuộc phỏng vấn, ông nói: “Trung Quốc đã tự đặt mình vào một vị trí rất đặc biệt khi xét về nhu cầu năng lượng để vận hành nền kinh tế và kiến trúc AI của họ.”

Trung Quốc đang đẩy mạnh phát triển năng lượng sạch ở quy mô lớn và dự kiến sẽ tiếp tục phá kỷ lục tự thiết lập về công suất điện tái tạo mới trong năm nay. Theo Wentzel, diễn biến này “giúp giảm chi phí vốn” cho nền kinh tế Trung Quốc.

Khi hạ tầng năng lượng tái tạo đã được xây dựng và các khoản đầu tư ban đầu được thanh toán, chi phí để sản xuất thêm điện gần như bằng không. Trong khi đó, nhiên liệu hóa thạch luôn đòi hỏi chi phí cho khai thác, vận chuyển, tinh chế và phân phối.

“Khi kiến trúc năng lượng đã hoàn thiện và nhu cầu tăng lên, Trung Quốc có thể đáp ứng mà gần như không tốn thêm chi phí gì,” ông giải thích. Wentzel cho rằng khi “tỉ lệ chi phí của từng kilojoule điện bổ sung so với tổng GDP giảm dần theo thời gian,” lợi thế này sẽ trở thành “một đòn bẩy mạnh cho tăng trưởng kinh tế.”

Tuy nhiên, quan điểm này đi ngược với cách tiếp cận chính sách tại Mỹ. Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright cho rằng việc chuyển đổi nhanh sang năng lượng sạch sẽ làm tăng chi phí và kìm hãm tăng trưởng. Hiện nay, phần lớn điện năng cung cấp cho các trung tâm dữ liệu AI tại Mỹ vẫn đến từ nhiên liệu hóa thạch.

Cuộc đua AI toàn cầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chip, chuỗi cung ứng, đất hiếm và các loại kim loại quan trọng như đồng. Tuy nhiên, năng lượng vẫn giữ vai trò then chốt. Do năng lượng tái tạo gần như không tốn chi phí vận hành sau khi hoàn thành hạ tầng, các quốc gia tiếp cận được nguồn lực này hiệu quả hơn sẽ có lợi thế rõ rệt.

Trung Quốc đang thách thức phương Tây không chỉ nhờ năng lượng tái tạo giá rẻ, mà còn nhờ cách nước này xây dựng hệ thống AI. Điều đó thể hiện rõ vào đầu năm nay, khi startup DeepSeek cho thấy Trung Quốc có thể phát triển AI với chi phí thấp hơn và hiệu quả năng lượng cao hơn so với các đối thủ Mỹ.

Ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc cũng đang định hình các cuộc thảo luận tại hội nghị COP30 ở Belém, Brazil. Tại đây, Thống đốc California Gavin Newsom nhiều lần cảnh báo rằng Mỹ đang có nguy cơ tụt lại trên nhiều mặt trận.

Newsom gọi việc Mỹ vắng mặt tại COP30 là “một sai lầm rõ ràng của Tổng thống Mỹ, người không nhận ra rằng Chủ tịch Tập Cận Bình đang rất hài lòng với những gì đang diễn ra dưới thời ông Trump.” Ông cũng nhấn mạnh rằng Mỹ và các nhà sản xuất ô tô truyền thống “cần sớm thức tỉnh”, bởi “đây là câu chuyện về quyền lực kinh tế.”

Hiện Trung Quốc sản xuất khoảng 80% tấm pin mặt trời, cung cấp khoảng 60% tua bin gió, 70% xe điện và 75% pin toàn cầu. Giá của những sản phẩm này cũng thấp hơn nhiều so với phương Tây.

Tuy vậy, bên cạnh việc đẩy mạnh đầu tư vào điện gió và điện Mặt Trời, Trung Quốc vẫn tiếp tục khai thác năng lượng hóa thạch, bao gồm cả than. Đây là một trong những nguyên nhân khiến nước này tạo ra gần 30% lượng phát thải toàn cầu.

Theo Wentzel, các nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào năng lượng sạch cũng có khả năng kiểm soát lạm phát tốt hơn. Ông cho rằng: “Giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hàng hóa giúp hạn chế biến động tài khoản vốn và giảm tiếp xúc với lạm phát cũng như các cú sốc giá. Khi hệ thống năng lượng tái tạo mở rộng, chi phí năng lượng trong GDP có thể giảm, từ đó cải thiện hiệu quả tài chính và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.”