Bên cạnh những thất vọng sẵn có về sự phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc, hãy cộng thêm cả lạm phát. Thay vì tăng tốc nhanh chóng trong gỡ bỏ các quy tắc về đại dịch, như hầu hết các nền kinh tế lớn, giá tiêu dùng tại nước này đang chững lại. Chững lại rất nhiều. Những mâu thuẫn đang chỉ vào các thách thức to lớn nằm ẩn dưới những con số tăng trưởng đáng kể của nền kinh tê lớn thứ hai thế giới. Và đây không phải tin tốt lành cho bất cứ ai.

Tháng 4 năm nay, lạm phát tại Trung Quốc hầu như không tiến triển. Chỉ số giá tiêu dùng chỉ tăng 0,1% so với một năm trước đó, theo báo cáo của chính phủ nước này. Đây là mức tăng thấp nhất trong vòng hai năm qua, và thấp hơn dự báo của giới kinh tế. Ở cổng các nhà máy và xí nghiệp, tin còn xấu hơn. Chỉ số giá sản xuất giảm 3,6%, ít nhất phản ánh một phần giá nguyên liệu giảm đi. Con số này không phải là vấn đề chỉ xảy ra một lần: CPI luôn giảm kể từ đầu năm 2023. 

Khi Trung Quốc từ bỏ chính sách Zero Covid vào tháng 12.2022, người ta có lý do lo ngại liệu cú “trở lại” có mạnh mẽ quá không, rồi làm phức tạp thêm những nỗ lực toàn cầu để kìm hãm áp lực tăng giá.

Những quan ngại này, giờ đây, có vẻ không còn phù hợp.

Giới quan chức hàng đầu Bắc Kinh sẽ chờ bao lâu nữa để bắt đầu trích lời Janet Yellen? Không phải Yellen với tư cách bộ trưởng Tài chính Mỹ từ năm 2021, mà là nhà kinh tế Yellen của vài năm trước đó, có ít vai trò chính trị hơn khi còn là chủ tịch Fed. Khi đó, bà đau đầu với số liệu lạm phát quá thấp của nước Mỹ, bất chấp sự hồi phục mạnh mẽ khỏi cơn khủng hoảng cho vay thế chấp dưới chuẩn trước đó. Bà gọi đó là hiện tượng “lạm phát mất tích,” và nó là một bí ẩn.

Sự tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ sau đó đang chuẩn bị trở thành chu kỳ tăng trưởng dài nhất lịch sử, khi chính sách tiền tệ vẫn tương đối lỏng lẻo, và tỉ lệ thất nghiệp giảm dần. Giá cả trở nên đáng lo ngại đến nỗi, người kế nhiệm năm 2019 của bà, ông Jerome Powell cho rằng tốt nhất nên thận trọng thay vì vội đưa ra dự đoán về một đợt tăng giá có thể xảy ra. Ở mức độ nào đó, những người điều hành chính sách tiền tệ cũng áp dụng cách tiếp cận tương tự. Cách làm này hoạt động ổn đến khi nó hết tác dụng, và chi phí đi vay tăng đáng kể vào năm 2022.

Tổn thương do cuộc chiến chống lạm phát trong năm 2022, khiến ông Powell lẫn giám đốc Ngân hàng trung ương châu Âu Christine Lagarde đều không thật sự muốn thấy các con số vừa được Trung Quốc công bố. Chúng là dấu hiệu của một nguồn cầu suy yếu ở một vài thành phần quan trọng của nền kinh tế. Sự phục hồi được cho là không cân xứng: Một lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu đang gặp khó khăn do tốc độ tăng trưởng toàn cầu chậm lại - những bàn tán về suy thoái kinh tế ở Mỹ ngày một ồn ào hơn - và lĩnh vực tiêu dùng đang phát triển mạnh mẽ. Đầu ra của các nhà máy giảm trong những tháng gần đây, trong khi doanh số bán lẻ tăng mạnh. 

Quan điểm thông cảm cho nền kinh tế “hai chiều” này là việc Trung Quốc đã mở cửa trở lại để chào đón một cuộc phục hồi toàn cầu vốn đã qua thời đỉnh cao. Người Trung Quốc đang chi tiêu tự do tại quê hương họ, nhưng không tạo ra tác động rộng lớn hơn ở các quốc gia khác, và đó là một nỗi thất vọng. Theo dõi sát sao kinh tế khu vực và toàn cầu, cơ quan tiền tệ Singapore gần đây lưu ý rằng thay cho một cuộc bùng nổ, những lợi ích sẽ được cảm nhận sâu sắc bên trong nội địa Trung Quốc. Theo cách hiểu tích cực, tại một số nơi, điều này phải đồng nghĩa với sự ổn định về giá cả.

Trong lúc chờ đợi, việc ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC) tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế là điều cần thiết. Một cuộc cắt giảm lãi suất đang chuẩn bị xảy ra, nếu chỉ để gửi đi tín hiệu rằng giới chức đang quan sát mọi chuyện. Thống đốc PBOC Yi Gang không có vẻ gì quá lo lắng trong bài phát biểu gần đây trước viện Kinh tế quốc tế Peterson ở Washington. Ông thấy rằng trong thập kỷ qua, lạm phát trung bình ở Trung Quốc ở mức 2%, một mức mà hầu hết các cơ quan tiền tệ đều nhắm đến. “Đó là mơ ước của mọi ngân hàng trung ương,” Yi nói.

Trong một lưu ý khác, ngân hàng Bank of America đã đánh giá khả năng giảm phát ở Trung Quốc. Dẫu khó xảy ra cảnh giá giảm liên tục, nhưng lạm phát sẽ vẫn rất im ắng. Các nhà kinh tế của ngân hàng này lưu ý rằng lạm phát của Nhật Bản cao hơn so với các nước láng giềng châu Á, với mọi rủi ro kèm theo như sau:

“Dường như lần nào các ngân hàng trung ương lớn gặp khó trong kiểm soát con quái vật lạm phát, PBOC đều xếp hạng cao trong năng lực kiểm soát lạm phát… Tuy nhiên, trọng trách chính của một ngân hàng trung ương không phải để giảm lạm phát nhiều nhất có thể. Vì khi lạm phát quá thấp, sự thiếu lòng tin ở sức mua của người tiêu dùng và chi phí doanh nghiệp có thể dẫn tới tăng trưởng chậm lại, khiến kỳ vọng giảm phát kéo dài vĩnh viễn, và làm mất khả năng can thiệp của những chính sách tiền tệ. So với mục tiêu 3% đặt ra bởi đại hội Đại biểu nhân dân (Trung Quốc), lạm phát CPI dưới 1% có lẽ là quá thấp.

Haruhiko Kuroda, người vừa nghỉ hưu sau 10 năm lãnh đạo ngân hàng trung ương Nhật Bản, có thể đồng ý với quan điểm này. Kuroda thường tỏ ra ông thích thay đổi não trạng con người hơn là thay đổi nền kinh tế. Ông thường phàn nàn về “tư duy giảm phát.” Nếu Yi chưa cân nhắc điều này, có lẽ ông ấy nên làm thế.

Không như người đồng nghiệp Nhật Bản, người đứng đầu PBOC không phải mẫu người làm chủ vận mệnh của chính mình. Cơ quan này không độc lập, và mọi quyết sách quan trọng phải được sự đồng ý của “bên trên.” Chỉ đưa ra cam kết duy trì phục hồi tăng trưởng thôi thì chưa đủ, còn cần đến hành động.

Sẽ rất tệ nếu Trung Quốc để vuột mất quá trình phục hồi này. Rủi ro là quá lớn.