Nhìn vào dữ liệu thiệt hại kinh tế do thiên tai trong giai đoạn 2015–2024, có thể thấy Việt Nam đã chịu hơn 300.000 tỉ đồng thiệt hại, trung bình 30.000 tỉ đồng mỗi năm – tương đương 0,26% GDP của năm 2024.

Phần lớn đến từ bão (63%), tiếp đó là lũ quét và sạt lở đất (17%). Hạn mặn nhiều lần lăm le “đánh gục” nông nghiệp tại khu vực đồng bằng, trong khi triều cường và mưa lớn thách thức sức chống chịu của hạ tầng đô thị. Những con số này không chỉ nằm trên giấy – chúng phản ánh mức độ tổn thương thực sự của nền kinh tế chúng ta trước biến đổi khí hậu.

Thiên tai không chỉ phá hủy nhà cửa hay ruộng đồng, mà còn khiến chuỗi cung ứng bị tê liệt. Bão Yagi năm 2024 gây thiệt hại khoảng 40.000 tỉ đồng, làm gián đoạn sản xuất tại Hải Phòng, Quảng Ninh, kéo giảm GDP 0,15 điểm phần trăm. Và sắp tới đây nền kinh tế Việt Nam chúng ta lại chuẩn bị đối phó với bão Matmo - cơn bão thứ 11 trong năm 2025. 

“Mô hình tối ưu chi phí đã hết thời. Chuỗi cung ứng giờ phải linh hoạt và kiên cường hơn, sẵn sàng tái định tuyến, tái cân bằng bất cứ lúc nào,” bà Nguyễn Dạ Quyên, giám đốc CEL Consulting, nhận định. Để làm điều này, doanh nghiệp cần ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), mô phỏng số (digital twin) và hộ chiếu sản phẩm để dự báo rủi ro và đa dạng hóa nguồn cung.

Trên thực tế, một số doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu hành động. Công ty Giao Hàng Nhanh là ví dụ điển hình. Trước bão Wipha hồi tháng 7.2025, ông Lương Duy Hoài, chủ tịch công ty, đã để AI “cầm lái”, phân tích dữ liệu từ hơn 1 tỉ giao dịch, kết hợp với lịch sử hoạt động bị gián đoạn do bão Yagi năm trước và cả kinh nghiệm quốc tế. Kết quả: chỉ trong 30 phút, doanh nghiệp có ngay kế hoạch chiến lược ứng phó với bão. “Điều mà trước đây chúng tôi mất hàng tháng trời, nay được AI rút gọn chỉ trong nửa giờ,” ông Hoài chia sẻ tại sự kiện InnoEx năm 2025.

Nội lực và sự chuẩn bị của từng doanh nghiệp là điều kiện tiên quyết, nhưng không thể giải quyết hết những cú sốc thiên tai. Một nhà máy có thể bật máy phát điện dự phòng, nhưng nếu lưới điện quốc gia chưa khôi phục, hay tuyến logistics chưa thông, thì chuỗi sản xuất vẫn tắc nghẽn. Vì vậy, sự kiên cường thực sự chỉ đến khi cả hệ sinh thái cùng chung tay: Từ điện lực, khu công nghiệp, logistics, bảo hiểm cho tới chính quyền địa phương. Chỉ khi “nhạc trưởng” và các mắt xích vận hành hài hòa, thời gian khôi phục mới được rút ngắn và nền kinh tế mới giữ được nhịp tăng trưởng.