Hàng ngàn nhà sáng lập công nghệ nổi tiếng, quan chức Bắc Kinh và nhà đầu tư lớn sẽ đổ về Thượng Hải vào cuối tuần này để tham dự hội nghị AI quan trọng nhất của Trung Quốc. Trọng tâm của sự kiện là cách thúc đẩy tham vọng của Bắc Kinh nhằm vượt mặt Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, đồng thời khai thác xu hướng này để thu lợi nhuận.

Hội nghị Trí tuệ nhân tạo Thế giới (WAIC), từng có sự góp mặt của Elon Musk và Jack Ma, được tổ chức nhằm phô diễn những công nghệ tiên tiến nhất của Trung Quốc. Sự kiện năm nay diễn ra trong bối cảnh then chốt của cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ – Trung, và nhiều khả năng sẽ ghi nhận số lượng người tham dự cao kỷ lục.

Ngay trong tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố cái gọi là Kế hoạch Hành động AI, một lời kêu gọi toàn diện nhằm đảm bảo Mỹ giữ vị trí dẫn đầu trong kỷ nguyên hậu-ChatGPT. Cùng lúc đó, sự xuất hiện của DeepSeek vào tháng 1 đã truyền cảm hứng cho một thế hệ nhà phát triển Trung Quốc, mở ra làn sóng đổi mới và đầu tư lan rộng khắp cả nước. Từ các tập đoàn lớn như Alibaba đến những công ty khởi nghiệp như Minimax, giới công nghệ Trung Quốc đang nỗ lực rút ngắn khoảng cách với OpenAI và Google.

“Dù nhiều người ghi nhận thành tựu của DeepSeek, đây mới chỉ là khởi đầu của làn sóng đổi mới AI tại Trung Quốc,” Louis Liang, nhà đầu tư vào lĩnh vực AI tại Ameba Capital, nhận định. “Chúng ta đang chứng kiến giai đoạn AI được ứng dụng đại trà, điều này vượt xa cạnh tranh giữa các quốc gia.”

Như thường lệ, chương trình cụ thể của hội nghị tại Thượng Hải hiện vẫn chưa được công bố rộng rãi. Danh sách chi tiết thường chỉ xuất hiện vài ngày trước sự kiện. Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường sẽ tham dự, cùng với nhiều lãnh đạo công nghệ từ Tencent, ByteDance đến các startup như Zhipu AI và Moonshot.

Sức hút của DeepSeek

Công ty DeepSeek và người sáng lập kín tiếng của hãng là Lương Văn Phong không xuất hiện trong các tài liệu giới thiệu trước hội nghị. Tuy nhiên, công ty mới hai năm tuổi này có thể sẽ trở thành tâm điểm thảo luận tại sự kiện.

Kể từ khi mô hình AI giá rẻ nhưng hiệu quả cao của DeepSeek khiến nhiều tên tuổi tại Silicon Valley phải dè chừng, giới công nghệ đã theo dõi sát sao Trung Quốc để chờ đợi một cú bứt phá tiếp theo. Trong một ngành có thể tiêu tốn hàng tỉ USD cho chip Nvidia và trung tâm dữ liệu, cách tiếp cận đơn giản của DeepSeek đang buộc nhiều doanh nghiệp phải đánh giá lại các mô hình truyền thống. Công ty này cũng thách thức vị thế dẫn đầu gần như tuyệt đối của Mỹ trong công nghệ tiên tiến. Bước tiến đó quan trọng đến mức Chủ tịch Tập Cận Bình đã đích thân xuất hiện công khai vào tháng 2 để chúc mừng ông Lương cùng các doanh nhân công nghệ.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn khao khát một cú đột phá mới. Số lượt tải và sử dụng mô hình của DeepSeek đã chững lại, trong khi tốc độ ra mắt phiên bản mới, từng đạt đỉnh vào mùa Xuân với tần suất vài ngày một lần, đang chậm lại. Giới công nghệ hiện đang bàn tán về lý do vì sao mô hình R2, bản kế nhiệm của R1, vẫn chưa xuất hiện. Truyền thông trong nước cho rằng nguyên nhân có thể đến từ tính cầu toàn của ông Lương hoặc các lỗi hiệu suất kỹ thuật.

Tham vọng của ông Trump và ông Tập

Hội nghị bắt đầu chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ ký hàng loạt sắc lệnh hành pháp nhằm nới lỏng quy định và mở rộng nguồn cung năng lượng cho trung tâm dữ liệu. “Từ hôm nay, chính sách của Mỹ sẽ là làm mọi thứ cần thiết để dẫn đầu thế giới về trí tuệ nhân tạo,” ông Trump phát biểu tại một sự kiện ở Washington với sự tham dự của nhiều lãnh đạo doanh nghiệp và chính khách, bao gồm cả Jensen Huang, CEO của Nvidia, công ty đóng vai trò trung tâm trong làn sóng AI toàn cầu.

Tại Washington, nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc đang tiến nhanh đáng kể trong lĩnh vực AI và hiện chỉ còn chậm hơn Mỹ vài tháng về mặt công nghệ. Đây là khoảng cách rất nhỏ nếu so với các lĩnh vực như bán dẫn, nơi Mỹ vẫn được cho là đi trước nhiều năm, thậm chí là nhiều thế hệ.

Kế hoạch hành động mới của ông Trump có thể khiến các công ty Trung Quốc đẩy nhanh kế hoạch mở rộng toàn cầu, bao gồm cả việc thúc đẩy công khai mã nguồn mở cho các nền tảng AI.

Trong khi đó, Bắc Kinh đặt mục tiêu xây dựng ngành AI thành lĩnh vực trị giá 100 tỉ USD vào năm 2030. Tại phiên họp Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc hồi tháng 4, ông Tập Cận Bình nhấn mạnh Trung Quốc phải tạo ra đột phá trong các lĩnh vực then chốt như chip cao cấp và nghiên cứu AI.

Sự trỗi dậy của robot

Các nhà sản xuất robot hình người Trung Quốc dự kiến sẽ giới thiệu những mẫu tiên tiến nhất tại hội nghị. Tuần trước, UBTech đăng tải một video cho thấy robot Walker S2 tự di chuyển đến trạm sạc, tháo pin khỏi lưng, đặt vào bộ sạc rồi gắn pin mới. Dù video đã được biên tập và dàn dựng, nó vẫn cho thấy bước tiến công nghệ đáng kể của Trung Quốc trong một lĩnh vực còn rộng mở.

Unitree cũng gây chú ý khi hé lộ mức giá dưới 10.000 USD cho mẫu robot android của hãng. Công ty này, cùng với AgiBot và UBTech, đang dẫn dắt một lĩnh vực đầy tiềm năng, nơi các doanh nghiệp Mỹ vẫn chưa xác lập được vị thế dẫn đầu dù đã đầu tư suốt nhiều năm.

“Các công ty Trung Quốc đang đặt mục tiêu xuất xưởng hàng trăm đến hàng ngàn thiết bị trong năm nay, chạy đua để xây dựng hệ sinh thái,” chuyên gia phân tích Sheng Wong của Morgan Stanley nhận định trong một bản ghi chú tuần này.

Dòng tiền đang tìm đến

Các quỹ đầu tư mạo hiểm và nhà môi giới sẽ tìm kiếm những công ty công nghệ mới nổi, và không phải tất cả đều đến từ Trung Quốc.

Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm lớn đang huy động ít nhất 2 tỉ USD vốn mới. Ít nhất sáu công ty đầu tư hàng đầu, bao gồm Lightspeed China Partners và Monolith Management, đang thành lập các quỹ định danh bằng USD, cho phép nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các công ty công nghệ Trung Quốc.

Đây là một trong những làn sóng huy động vốn hiếm hoi trong giới đầu tư mạo hiểm Trung Quốc nhiều năm qua. Xu hướng này nổi lên khi nhà đầu tư toàn cầu đang đánh giá lại thị trường startup và nền kinh tế Trung Quốc, vốn bắt đầu hồi phục sau thời gian trì trệ vì đại dịch và chính sách siết chặt.

Ban tổ chức cam kết mang đến một sự kiện đột phá, với các phần trình bày dự án khởi nghiệp và trình diễn trực tiếp dành riêng cho giới đầu tư. Hàng trăm công ty khởi nghiệp dự kiến sẽ lấp đầy khu triển lãm rộng 70.000 mét vuông, giới thiệu đủ loại công nghệ, từ thiết bị bay giao hàng tự động đến máy phát giấy vệ sinh.

Thiếu vắng yếu tố toàn cầu

Tuy nhiên, người tham dự khó có thể nhìn thấy sự hiện diện nổi bật từ các công ty Mỹ. Năm 2024, Tesla từng gây ấn tượng với Cybertruck và robot Optimus. Năm nay, danh sách diễn giả vẫn chưa có tên Elon Musk, nhưng có sự góp mặt của Yoshua Bengio — nhà khoa học Canada tiên phong trong lĩnh vực mạng nơron nhân tạo.

Khi cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ – Trung ngày càng căng thẳng, nhiều công ty Mỹ vẫn chọn cách giữ khoảng cách và tránh gây chú ý.

Dù vậy, Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ tận dụng hội nghị để tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự toàn cầu của mình. Một trong những hoạt động chính là “Cuộc họp cấp cao về quản trị AI toàn cầu,” nơi các chuyên gia sẽ thảo luận những thách thức trong việc triển khai AI một cách có trách nhiệm. Theo nhiều chuyên gia quan sát, đây cũng là bước đi phản ánh rõ mục tiêu lớn hơn của Trung Quốc: Thiết lập chuẩn mực toàn cầu.

“Kể từ năm 2018, Trung Quốc đã sử dụng WAIC như một công cụ để khẳng định vị thế dẫn đầu toàn cầu về công nghệ và chính sách AI,” Tom Nunlist, phó giám đốc công ty tư vấn Trivium có trụ sở tại Bắc Kinh, nhận xét. “Giờ đây, khi cuộc đua AI giữa Mỹ và Trung Quốc đang ở thế cân bằng, chiến lược đó càng trở nên thuyết phục hơn bao giờ hết.”