Theo dự thảo nghị quyết sửa đổi cơ chế đặc thù dành cho hai thành phố, nguồn thu này sẽ được ưu tiên đầu tư vào hạ tầng đường sắt đô thị và các tuyến giao thông kết nối với mô hình TOD.

Định nghĩa TOD là khu vực xung quanh các nhà ga trọng điểm hoặc tuyến metro, nơi mật độ dân cư và hệ số sử dụng đất được tăng lên nhằm khai thác tối đa hiệu quả từ giao thông công cộng.

TP.HCM đang phấn đấu triển khai khoảng 355 km đường sắt đô thị trong 10 năm tới, đồng thời phát triển 11 vị trí TOD dọc các tuyến metro số 1, số 2 và đường Vành đai 3.

Theo lý giải của cơ quan soạn thảo, Luật Đường sắt hiện cho phép địa phương giữ 100 % tiền thu từ quỹ đất tại các tuyến đường sắt địa phương, trong khi Luật Ngân sách Nhà nước chỉ cho phép giữ 80 %. Việc sửa đổi cơ chế nhằm tạo nguồn lực mạnh hơn cho hai thành phố đầu tàu, giúp đẩy nhanh tiến độ đầu tư hạ tầng giao thông công cộng.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính lưu ý cần làm rõ phương án sử dụng, định mức giá trị đất và cơ chế giám sát để phòng ngừa rủi ro, như việc tăng giá đất tại khu vực TOD hoặc sử dụng sai mục đích nguồn thu. Cơ quan này đề nghị rà soát các văn bản luật liên quan về đất đai, quy hoạch đô thị, và đường sắt để tránh chồng chéo.

Nếu được thực thi, cơ chế giữ lại toàn bộ nguồn thu quỹ đất sẽ chấm dứt sự phân chia ngân sách giữa trung ương và địa phương tại các dự án TOD, đồng thời thúc đẩy nhanh tiến độ đầu tư hạ tầng giao thông công cộng ở TP.HCM và Đà Nẵng.

Khả năng hiện thực hóa đề xuất sẽ phụ thuộc vào việc Quốc hội thông qua nghị quyết và các điều kiện triển khai thực tế liên quan đến quy hoạch sử dụng đất, đấu giá quỹ đất và giám sát tài chính.