Ngày 18.12.2025, Chính phủ đã ban hành nghị định số 330/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về việc thành lập và hoạt động của sở Giao dịch hàng hóa trong trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Theo giới phân tích, đây là bước quan trọng trong việc thiết lập một khung pháp lý hoàn chỉnh cho hệ thống tài chính liên thông quốc tế của Việt Nam, cũng như chuẩn hoá hoạt động trên thị trường hàng hoá tập trung.

Nghị định quy định các điều kiện gia nhập thị trường đối với đơn vị tổ chức vận hành sở giao dịch hàng hóa. Đáng chú ý, doanh nghiệp thành lập sở giao dịch phải đáp ứng mức vốn điều lệ tối thiểu 1.500 tỉ đồng.

Yêu cầu số vốn điều lệ tối thiểu lớn là điều cần thiết, đảm bảo các sở giao dịch hàng hóa phải có đủ tiền lực tài chính để xây dựng và vận hành hệ thống giao dịch đầy đủ, an toàn và đáp ứng chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, điểm đáng lưu ý là Chính phủ cho phép dòng vốn nước ngoài tham gia vào việc xây dựng các sở giao dịch hàng hóa, nhưng giới hạn tổng tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài ở mức tối đa 49%. Điều này cho phép Việt Nam vẫn tận dụng được nguồn lực và kinh nghiệm của bạn bè quốc tế, nhưng vẫn đảm bảo được vấn đề an ninh trong kiểm soát dòng chảy thương mại, hàng hóa.

Về phạm vi hàng hóa và công cụ giao dịch, khung pháp lý mới cho phép niêm yết đa dạng các loại tài sản từ nhóm hàng hóa cơ bản như nông sản, năng lượng, nguyên liệu công nghiệp đến các loại tài sản mới như tín chỉ carbon và sản phẩm văn hóa, nghệ thuật dưới dạng tài sản số (NFT).

Trong danh mục hàng hóa, các nhà đầu tư được phép giao dịch là nhóm kim loại bao gồm cả kim loại quý hiếm nhưng loại trừ vàng. Quy định này định hướng dòng vốn tham gia thị trường tập trung vào các kim loại công nghiệp và các kim loại quý khác, để hỗ trợ hoạt động sản xuất của quốc gia, tránh tình trạng đầu cơ, vàng hóa nền kinh tế.

Bên cạnh các hợp đồng giao ngay, sở giao dịch được phép triển khai đầy đủ các công cụ phái sinh bao gồm hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng chênh lệch. Đây là những sản phẩm tài chính đã phổ biến trên thế giới từ rất lâu, cho phép doanh nghiệp có một bộ công cụ đầy đủ và hoàn chỉnh để phòng ngừa rủi ro khi giao thương quốc tế.

Nghị định cũng yêu cầu bắt buộc thành lập trung tâm thanh toán bù trừ dưới mô hình công ty con của sở giao dịch hàng hóa, hoạt động độc lập với mức vốn điều lệ tối thiểu 500 tỉ đồng.

Đơn vị này chịu trách nhiệm quản lý ký quỹ, tính toán bù trừ vị thế và thực hiện các biện pháp quản lý rủi ro như thiết lập quỹ bảo đảm và xử lý trường hợp thành viên mất khả năng thanh toán. Mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP) này là phù hợp với thông lệ hiện nay của tất cả các Sở giao dịch hàng hóa lớn trên thế giới, giúp chuẩn hóa quy trình thanh toán và giảm thiểu rủi ro đối tác trong các giao dịch phái sinh.

Việc cho phép giao dịch song song cả hợp đồng giao ngay và các công cụ phái sinh như quyền chọn và tương lai tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thực hiện nghiệp vụ phòng vệ giá (hedging) trực tiếp đối với nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra. Đồng thời, các quy định về ưu đãi thuế và thủ tục hải quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu phục vụ giao nhận vật chất qua Sở giao dịch cũng mở ra khả năng kết nối giữa thị trường tài chính và thị trường hàng hóa thực.

Cấu trúc thị trường này dự kiến sẽ tác động đến cách thức quản lý rủi ro giá của các doanh nghiệp sản xuất và định hình lại dòng vốn đầu tư vào các lớp tài sản hàng hóa tại Việt Nam.