Lợi ích bất ngờ của kỷ nguyên mới về không gian là đột phá trong bào chế thuốc mới. Khi không còn trọng lực, các nguyên tử và phân tử hoạt động khác đi, và từ lâu giới nghiên cứu đã thảo luận về khả năng bào chế thuốc và hóa chất ở quỹ đạo trái đất tầm thấp.

Các công ty dược lớn nhiều năm thực hiện những thí nghiệm này ở mức độ hạn chế. Merck & Co. từng sử dụng trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) để tinh chế công thức thuốc điều trị ung thư và cũng là sản phẩm bán tốt nhất của họ, Keytruda - doanh số 20 tỉ đô la Mỹ/năm. Nhưng chi phí để làm việc trên ISS rất lớn, và các phi hành gia không muốn phải xử lý những loại hóa chất có thể gây nguy hiểm trong không gian hẹp như vậy.

Nhờ có du hành vũ trụ thương mại, chuyện lên quỹ đạo trở nên dễ và rẻ hơn. Công ty khởi nghiệp Varda Space Industries tin là đã tới thời của phòng thí nghiệm bào chế thuốc bay trên quỹ đạo. Công ty có trụ sở gần Los Angeles, Mỹ này đang xây dựng một phòng thí nghiệm thuốc tự động có thể lắp vừa một khoang tàu vũ trụ. Chỗ rộng nhất khoảng gần một mét, khoang này nhìn giống phiên bản thu nhỏ của chiếc phi thuyền hình nón vẫn đưa người từ ISS trở lại mặt đất.

Varda dự kiến sẽ dùng người máy để điều chế, làm nóng và nguội các hóa chất cần cho bào chế thuốc, rồi chuyển sang dạng rắn và đưa trở lại trái đất. Các hợp chất đó, theo công ty này, là cơ sở sản xuất loại thuốc mới ở quy mô công nghiệp tại những nhà máy thông thường. Các sản phẩm công ty có thể theo đuổi gồm thuốc trị ung thư mới, thuốc tiểu đường và các chứng bệnh mãn tính. “Chúng tôi đã phát triển phương pháp độc nhất vô nhị để bào chế hóa chất,” Will Bruey, đồng sáng lập và CEO của Varda, nói. “Và những hóa chất đắt tiền nhất trên trái đất chính là các loại thuốc. Chúng ta biết rằng bào chế thuốc trong không gian sẽ tạo ra đột phá.”

Khoang tàu vũ trụ đầu tiên của Varda sẽ được gắn lên tên lửa của Space Exploration Technologies vào tháng 6, cùng mấy chục vệ tinh của các công ty khởi nghiệp, những đơn vị sẵn lòng trả khoảng 275 ngàn đô la cho mỗi 50kg mà họ muốn đưa lên vũ trụ. Mục tiêu trong chuyến bay đầu tiên của Varda là đảm bảo người máy và việc bào chế hóa chất diễn ra như dự kiến, và khoang tàu có thể trở lại trái đất an toàn. Điểm hạ cánh dự kiến nằm ở sa mạc Utah. Công ty cũng đã mua thêm các chuyến bay tương lai và hy vọng sẽ có thể bắt đầu bào chế thuốc thực sự.

Varda đã huy động được 53 triệu đô la từ các nhà đầu tư như Caffeinated Capital, Fifty Years Industries, Founders Fund, Khosla Ventures và Lux Capital. Công ty còn có hợp đồng trị giá 60 triệu đô la với không quân Mỹ và NASA để nghiên cứu quá trình khoang tàu trở lại bầu khí quyển trái đất. Tốc độ khi trở lại dự kiến sẽ nhanh hơn vận tốc âm thanh 25 lần. Công nghệ bay siêu thanh này là lĩnh vực cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc, và thiết bị của Varda là một thí nghiệm hấp dẫn, bởi không giống các khoang tàu trở lại trái đất khác, nó không chở người.

Nhưng mục đích của chính quyền không giống của Varda. Cơ hội thực sự với công ty là khả năng đột phá trong chế tạo các loại thuốc đang bế tắc ở trái đất. Nhiều loại thuốc đầy hứa hẹn có nguy cơ bị kết tủa khi cất giữ, nên con người không thể sử dụng. Vì lý do này mà thuốc HIV dạng viên Ritonavir đã phải ngưng bán vào cuối những năm 1990, sau nhiều năm nghiên cứu tốn kém hàng trăm triệu đô la đầu tư. Lãnh đạo Varda cho rằng công ty có thể sử dụng phòng thí nghiệm trong quỹ đạo để khởi động bào chế phiên bản mới của các loại thuốc cũ thành dạng viên nén và thuốc chích một cách an toàn . “Chúng tôi có thể làm thí nghiệm hóa học ở đẳng cấp thế giới,” Delian Asparouhov, đồng sáng lập và chủ tịch Varda, và là người góp vốn chính ở Founders Fund, nói. “Chúng tôi không chỉ là đám xạo xự về tàu vũ trụ.”

Dù Varda chứng minh được qua lần phóng đầu tiên là các phương pháp cơ bản của họ hiệu quả, vẫn sẽ còn nhiều nghi ngờ với khả năng bào chế được nhiều loại thuốc hữu ích trong không gian hay có thể sản xuất hàng loạt thuốc đó ở nhà máy dưới mặt đất. “Triển vọng rất lớn lao, và tôi thấy bầu trời rộng mở đầy hứa hẹn,” Arthur Boni, giáo sư danh dự đại học Carnegie Mellon, người nghiên cứu cả về không gian và ngành dược phẩm sinh học, nhận xét. “Dẫu vậy, đó mới là một thị trường ngách, và dược phẩm là ngành công nghiệp đầy thách thức.”

Varda hướng tới một tương lai sẽ có hàng chục, thậm chí là hàng trăm cơ sở bay quanh trái đất, để bào chế không chỉ thuốc, mà cả các sản phẩm khác cần vi trọng lực. Công ty thậm chí hy vọng có ngày sẽ sở hữu những phi thuyền đủ lớn để đưa con người lên không gian tham gia quá trình sản xuất. Nói như Bruey: “Mục tiêu là hoạt động sản xuất bình thường trên quỹ đạo.”