Tổng thống Donald Trump đã xây dựng thông điệp kinh tế dựa trên việc buộc các công ty nước ngoài phải mang việc làm và sản xuất về Mỹ. Nhưng chiến lược này đang tồn tại một mâu thuẫn lớn, do các biện pháp thực thi pháp luật của Mỹ lại nhắm vào lực lượng lao động xây dựng chính những dự án đó.

Vụ đột kích nhập cư mới đây tại liên doanh pin của Hyundai Motor Co. và LG Energy Solution Ltd. ở bang Georgia đã phơi bày vấn đề này, khi các đặc vụ liên bang bắt giữ 475 người và LG Energy Solution buộc phải hoãn khởi động sản xuất tại cơ sở này.

Chiến dịch trấn áp đang tạo ra làn sóng lo ngại trong số các công ty đã đầu tư vào Mỹ. Giới phân tích cho rằng việc vượt qua rào cản thuế quan cao hơn cùng nguồn cung lao động thắt chặt sẽ không dễ dàng, và Hàn Quốc có thể sẽ thúc đẩy Mỹ điều chỉnh thực dụng hơn về quy định visa.

Các dự án mà ông Trump viện dẫn làm bằng chứng cho thành công trong việc đưa sản xuất về Mỹ nay có nguy cơ bị tê liệt bởi các biện pháp thực thi pháp luật nhằm trực tiếp vào chính đội ngũ lao động xây dựng chúng. Để đưa những nhà máy trị giá hàng tỉ USD vào vận hành, cần đến hàng trăm, thậm chí hàng ngàn kỹ sư và nhà thầu phụ nước ngoài hiện diện tại chỗ, thế nhưng những công ty như Hyundai và LG lại khó khăn trong việc tìm ra các lựa chọn visa đơn giản, hợp pháp và linh hoạt để đưa họ sang.

Ngày 5.9, các đặc vụ liên bang đã bắt giữ 475 người tại khu phức hợp, và theo truyền thông, LG Energy Solution đã quyết định hoãn việc bắt đầu sản xuất tại cơ sở này cho đến nửa đầu năm 2026. Giới chức nhập cư cho những người bị giam giữ hai lựa chọn: chấp nhận trục xuất kèm lệnh cấm nhập cảnh lại trong 5 năm, hoặc ở lại trong trại giam để hầu tòa, Yonhap đưa tin ngày thứ hai.

Ông Trump nói rằng dù Mỹ chào đón đầu tư nước ngoài và lao động có tay nghề, các công ty phải đi theo kênh hợp pháp. “Khoản đầu tư của các bạn được hoan nghênh, và chúng tôi khuyến khích các bạn HỢP PHÁP mang những con người rất thông minh, có tài năng kỹ thuật tuyệt vời, đến để xây dựng những sản phẩm đẳng cấp thế giới, và chúng tôi sẽ nhanh chóng và hợp pháp tạo điều kiện cho các bạn làm điều đó,” ông viết hôm chủ nhật trên Truth Social.

Trump cũng nói với các phóng viên rằng ông muốn tìm cách đưa các chuyên gia nhà máy pin sang để đào tạo cho lao động Mỹ.

Dù là một vụ việc bất thường cả về quy mô lẫn đối tượng lao động bị nhắm đến, chiến dịch trấn áp đang gây lạnh gáy cho các tập đoàn Hàn Quốc khác như Samsung Electronics Co. và SK On Co., vốn cũng đã cam kết đầu tư hàng tỉ USD tại Mỹ.

“Vụ việc ở Georgia cho thấy rằng việc vượt qua rào cản thuế quan cao hơn cùng nguồn cung lao động thắt chặt sẽ không hề dễ dàng,” Homin Lee, chiến lược gia vĩ mô cấp cao tại Lombard Odier Singapore Ltd., nhận định, khi nhắc đến mức thuế 15% áp đồng loạt đối với hàng nhập khẩu từ quốc gia châu Á này. “Chúng tôi dự báo Hàn Quốc sẽ thúc đẩy các điều chỉnh thực dụng về quy định visa của Mỹ để duy trì hiệu quả kinh tế của nhiều dự án đầu tư trọng điểm.”

Dòng chảy chuyên gia bị đe dọa
Các nhà phân tích Hàn Quốc cho biết, dòng chuyên gia, kỹ sư và nhà thầu phụ từ Hàn Quốc có vai trò sống còn đối với những dự án này. Bất kỳ động thái nào siết chặt nguồn này đều đe dọa trì hoãn tiến độ xây dựng, đội chi phí lên cao và làm suy yếu chính cuộc phục hưng công nghiệp mà những khoản đầu tư này được kỳ vọng mang lại. Nó cũng sẽ làm chậm kế hoạch mở rộng sản xuất của Hyundai ở Georgia.

“Việc sản xuất hàng loạt vào nửa đầu năm 2026 là gần như không thể, do sự rời đi của các nhân sự chủ chốt trong giai đoạn lắp đặt và chạy thử,” Anna Lee, nhà phân tích tại Yuanta Securities Korea ở Seoul, cho biết.

Một số công ty Hàn Quốc hoạt động tại Mỹ đã gặp khó khăn trong việc xin visa lao động dưới thời ông Trump, theo các nguồn tin am hiểu vấn đề. Thời gian chờ visa kéo dài, đặc biệt với nhà thầu phụ, khiến việc điều phối các chuyến đi và thảo luận các sắp xếp kỹ thuật cần thiết tại công trường trở nên khó khăn.

Các nhân sự như kỹ sư chuyên môn về thiết kế dây chuyền sản xuất là “không thể thay thế”, một quan chức trong ngành pin nói. Tuy nhiên, lao động địa phương có thể được thuê cho các vai trò như thợ điện hoặc hỗ trợ kỹ thuật nhỏ.

Chưa rõ những người bị bắt trong vụ đột kích đã đảm nhận vai trò gì. Các nhà sản xuất châu Á khác có nhà máy tại Mỹ cũng từng cử một số nhân sự nước ngoài sang để đảm nhiệm các vị trí kỹ thuật trong quá trình xây dựng, nhưng số lượng thường chỉ vài chục chứ không phải hàng trăm, theo những người am hiểu hoạt động của họ.

Yonhap đưa tin hôm thứ ba, Hàn Quốc và Mỹ đã nối lại các cuộc đàm phán cấp chuyên viên tại Washington về các biện pháp tiếp theo sau thỏa thuận thuế quan đạt được hồi tháng 7, dẫn lời các nguồn tin chính phủ giấu tên.

Vụ đột kích nhập cư đã làm nổi bật một vấn đề tồn tại lâu dài giữa Hàn Quốc và Mỹ: sự bất đồng dai dẳng giữa đầu tư và chính sách visa.

Dù đã có hiệp định thương mại tự do với Mỹ từ năm 2012, Hàn Quốc chưa bao giờ được cấp hạn ngạch visa riêng, không giống một số đối tác FTA khác. Mỹ đã cấp hạn ngạch cụ thể cho Úc, Singapore và Chile, trong khi Canada và Mexico không bị giới hạn theo diện visa “Treaty National”, theo các công ty luật. Sự khác biệt này là nguồn cơn gây thất vọng lớn cho Seoul, cho thấy một khoảng trống đáng kể trong quan hệ kinh tế song phương.

Trở ngại chính nằm ở hệ thống visa lao động của Mỹ.

Loại phổ biến nhất, H-1B, bị giới hạn ở mức 85.000 visa mỗi năm và được phân bổ qua hình thức xổ số. Điều này khiến cho các công ty Hàn Quốc rất khó khăn và thiếu chắc chắn trong việc xin được số visa cần thiết, với lượng cấp cho Hàn Quốc chỉ chiếm một phần nhỏ, thường chỉ khoảng 2.000 mỗi năm. Vì vậy, một số công ty Hàn Quốc và nhà thầu đã phải dùng đến visa công tác ngắn hạn (B-1) hoặc ESTA cho mục đích công việc, theo các chuyên gia nhập cư. Các loại visa này chỉ cho phép tham dự họp hoặc du lịch, và bị cấm làm việc.

Một quan chức cấp cao từng tham gia đàm phán cho biết, vấn đề này vốn đã tồn tại từ thời cựu Tổng thống Joe Biden, và rất khó để Mỹ giải quyết, bởi luật nhập cư là vấn đề chính trị cần có sự phê chuẩn của Quốc hội.

Theo báo Chosun Ilbo, chỉ khoảng 3/10 người nộp đơn xin visa B-1 được chấp thuận, và thường mất 4 đến 5 tháng để cử nhân sự sang. Quá trình này đòi hỏi thư mời từ tập đoàn lớn, hợp đồng, sơ yếu lý lịch và phỏng vấn. Vì thế, nhiều nhân viên phải làm việc 70 đến 80 ngày theo diện ESTA, sau đó quay về nước, rồi lại quay sang Mỹ.

Giới chức nhập cư Mỹ nói rằng cuộc đột kích tại công trường xây dựng nhà máy phù hợp với luật pháp Mỹ và nhằm ngăn chặn tình trạng bóc lột lao động.

“Bạn đầu tư vào Mỹ thì phải tuân thủ luật như chúng tôi,” Tom Homan, quan chức phụ trách biên giới của Trump, nói với phóng viên hôm thứ hai. “Chúng tôi có luật, hãy tuân theo.”

Homan cho biết ông không rõ liệu trong số những người bị bắt có ai là thường trú nhân hợp pháp hay không, nhưng nói rằng những người có “giấy tờ hợp lệ” sẽ nhanh chóng được thả.

Yonhap đưa tin, Hàn Quốc có kế hoạch cử máy bay thuê bao để đón công dân bị bắt giữ sau một số thủ tục hành chính và trao đổi với phía Mỹ.

Miễn là kênh hợp pháp còn hạn chế và mất thời gian, các cuộc đột kích nhập cư khác có thể tiếp tục phát hiện các thực hành tương tự ở những dự án khác mà Hàn Quốc đã cam kết tại Mỹ, bao gồm 21 tỉ USD chi đầu tư mà Hyundai hứa hẹn từ 2025 đến 2028, và 5 tỉ USD mà Hanwha Group cam kết nâng cấp và mở rộng nhà máy đóng tàu ở Philadelphia.

“Theo phân tích của Ryu Tae-hwan, chuyên gia tại Eugene Investment & Securities Co., vụ việc này có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng hợp pháp, tăng áp lực chi phí nhân công, kéo theo trì hoãn và đội chi phí trong các dự án xây dựng lớn tại Mỹ. Khả năng của các công ty trong việc tìm và quản lý lao động tại Mỹ có thể trở thành yếu tố then chốt cho việc thực hiện dự án.”

— Với sự hỗ trợ của Jennifer A Dlouhy, Chester Dawson, Shinhye Kang và Soo-Hyang Choi.