Đối với các chiến lược gia tại JPMorgan Chase & Co., Goldman Sachs Group Inc. cũng như các nhà quản lý quỹ tại Hồng Kông và Singapore, một thuật ngữ mơ hồ đột nhiên trở thành khẩu hiệu để giải mã ý định chính sách của Trung Quốc và điều hướng thị trường chứng khoán.

Thuật ngữ “chống nội quyển” (anti-involution) đã xuất hiện trong các văn bản chính phủ trong năm qua, nhưng trở nên nổi bật vào đầu tháng này khi Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì một cuộc họp cấp cao cam kết điều chỉnh sự cạnh tranh về giá “hỗn loạn”. Thuật ngữ này đề cập đến nỗ lực loại bỏ tình trạng trì trệ trong công nghiệp Trung Quốc, được đặc trưng bởi các cuộc chiến giá khốc liệt và tình trạng dư thừa công suất, vốn đã ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận trong nhiều lĩnh vực từ năng lượng mặt trời, xe năng lượng mới cho đến thép.

Nhà đầu tư kỳ vọng rằng một phản ứng chính sách phối hợp hơn để giải quyết các nguyên nhân gây giảm phát sẽ sớm được đưa ra, dù Bắc Kinh vẫn chưa công bố bất kỳ kế hoạch cụ thể nào. Các báo cáo phân tích xoay quanh chủ đề này đã tràn ngập thị trường, trong khi cổ phiếu ngành năng lượng mặt trời và thép đã tăng mạnh trong tháng 7. Các chiến lược gia của Morgan Stanley tuần trước đã chuyển sự ưu tiên sang cổ phiếu trong nước thay vì cổ phiếu Hồng Kông.

“Một trong những vấn đề lớn nhất mà nhà đầu tư gặp phải khi đầu tư vào Trung Quốc là sự cạnh tranh quá mức,” Min Lan Tan, Giám đốc văn phòng đầu tư khu vực châu Á – Thái Bình Dương tại UBS AG, cho biết. “Việc chính phủ từ trên cao giờ đây công nhận điều đó và tuyên bố trực tiếp rằng cạnh tranh mang tính hủy diệt phải chấm dứt thực sự là một bước phát triển tích cực. Đây là một tín hiệu chính sách mạnh mẽ.”

Từ “nội quyển” trong tiếng Trung (内卷 – neijuan) có nghĩa đen là “cuộn vào trong”. Trên thực tế, nó được dùng để mô tả một hệ thống cạnh tranh căng thẳng nhưng không mang lại tiến bộ thực chất.

Việc chi tiêu khổng lồ để xây dựng công suất đã giúp các doanh nghiệp Trung Quốc nâng cao vị thế toàn cầu. Các công ty của nước này hiện chiếm ưu thế ở mọi công đoạn trong chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời, trong khi các nhà sản xuất xe điện (EV) đã vượt mặt Tesla về thị phần. Tuy nhiên, việc chấm dứt cạnh tranh mang tính hủy diệt chưa bao giờ quan trọng hơn lúc này. Tình trạng giảm phát giá sản xuất đang trở nên trầm trọng hơn, trong khi căng thẳng thương mại đồng nghĩa với việc Trung Quốc không còn dễ dàng giải phóng dư thừa công suất sang các nước khác.

“Với việc các thị trường nước ngoài ngày càng đóng cửa với hàng hóa Trung Quốc, một phần của cuộc cạnh tranh bị đẩy trở lại thị trường nội địa,” Jasmine Duan, chiến lược gia đầu tư cấp cao tại RBC Wealth Management Asia cho biết.

Chiến dịch dường như đang góp phần cải thiện tâm lý nhà đầu tư đối với thị trường đại lục, nơi các yếu tố chính sách có ảnh hưởng mạnh hơn và cổ phiếu công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn hơn. Chỉ số CSI 300 trong nước đã tăng 2% kể từ đầu tháng 7, vượt trội hơn chỉ số Hang Seng China Enterprises Index sau khi bị tụt hậu trong phần lớn thời gian của năm.

Cổ phiếu năng lượng mặt trời như Xinjiang Daqo New Energy Co. và Tongwei Co. đã tăng ít nhất 19% trong tháng này. Liuzhou Iron & Steel Co. Ltd. tăng hơn 50% còn Angang Steel Co. tăng khoảng 16%. Cổ phiếu ngành kính, xi măng và hóa chất cũng tăng mạnh.

Dù mới chỉ ở giai đoạn đầu, nhưng nếu các cải cách đạt được kết quả, “sẽ có sự sáp nhập trong ngành tại Trung Quốc, giá bán và biên lợi nhuận sẽ cải thiện phần nào, và định giá cũng sẽ tốt hơn,” Wendy Liu, Trưởng bộ phận chiến lược cổ phiếu Trung Quốc và Hồng Kông tại JPMorgan cho biết. Bà cho rằng các ngành có khả năng hưởng lợi bao gồm ô tô, pin, năng lượng mặt trời, xi măng, thép, nhôm và hóa chất.

Đối với những người theo dõi Trung Quốc lâu năm, ngôn ngữ chính sách hiện nay gợi nhớ đến đợt cải cách phía cung giai đoạn 2015–2018, khi một chiến dịch do chính phủ dẫn dắt nhằm cắt giảm công suất lạc hậu trong các ngành như than đá và thép đã giúp đẩy giá cả tăng lên trong những năm tiếp theo.

Tuy nhiên, lần này có những khác biệt quan trọng có thể hạn chế hiệu quả của chiến dịch. Mười năm trước, tình trạng dư thừa công suất chủ yếu tập trung ở các ngành thượng nguồn và liên quan đến xây dựng. Hiện nay, tình trạng này lan rộng hơn, bao gồm cả các ngành hứa hẹn nhất như năng lượng mặt trời, xe điện và pin, đến các ngành tiêu dùng hạ nguồn như y tế và thực phẩm.

Điều đó được thể hiện qua cuộc chiến giá ngày càng căng thẳng giữa các ông lớn công nghệ niêm yết tại Hồng Kông – những người dẫn đầu khu vực tư nhân của Trung Quốc. Cổ phiếu của Meituan, Alibaba Group Holding Ltd. và JD.com Inc. đã giảm hơn 20% so với đỉnh tháng 3 khi họ cạnh tranh mở rộng thị phần giao hàng.

“Lần này tình trạng dư thừa công suất lại tập trung vào các ngành do tư nhân chi phối, nên thách thức sẽ lớn hơn so với thời kỳ doanh nghiệp nhà nước (SOE) thống trị và có thể dễ dàng mua lại doanh nghiệp tư nhân rồi đóng cửa,” Li Shouqiang, quản lý quỹ tại Shenzhen JM Investment Management nhận định.

Việc giải quyết mất cân đối cung – cầu cũng đòi hỏi phải có các biện pháp kích thích kinh tế thông qua thúc đẩy tiêu dùng – một nhiệm vụ khó khăn mà chính phủ vẫn đang vật lộn để thực hiện.

Tạm thời, nhà đầu tư có vẻ kỳ vọng rằng một đợt cải cách phía cung lớn hơn đang đến gần. Các chiến lược gia của Morgan Stanley cho biết tâm lý đã được cải thiện nhờ thông điệp từ chính phủ, và cho biết họ hiện ưu tiên cổ phiếu A-shares trong nước hơn so với cổ phiếu ngoài khơi.

“Khi các nhà hoạch định chính sách cấp cao thay đổi giọng điệu chính sách, thì sẽ có một số hành động thực tế hoặc diễn biến cụ thể theo sau,” Louisa Fok, chiến lược gia cổ phiếu Trung Quốc tại Ngân hàng Singapore nhận định. Đây sẽ không phải là phép màu qua một đêm, nhưng “rõ ràng là tích cực” khi chính phủ đã nhận thức được các vấn đề, bà nói thêm.