Mỹ và Nga đang thúc đẩy một kế hoạch hòa bình cho Ukraine, nhưng nhiều lãnh đạo châu Âu phản đối, cho rằng kế hoạch này thiếu sự tham vấn và đi ngược lại với lợi ích của Kyiv, khiến dư luận tại châu Âu dậy sóng.

Trong tuần qua, Ủy viên châu Âu Andrius Kubilius bày tỏ sự quan ngại về việc châu Âu đang bị gạt ra bên lề trong các cuộc thương lượng do Mỹ dẫn dắt. “Tôi mệt mỏi vì lúc nào cũng bàn về kế hoạch của Mỹ,” ông nói tại Strasbourg. “Sẽ tốt hơn nếu chúng ta tự xây dựng kế hoạch của riêng mình.”

Theo các nguồn tin công khai, bản đề xuất ban đầu của phái đoàn Mỹ, do Steve Witkoff chủ trì, gồm 28 điểm. Trong đó có các điều khoản yêu cầu Ukraine nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ, giới hạn năng lực quân sự và chấp nhận không gia nhập NATO. Sau khi nhiều bên lên tiếng phản đối, kế hoạch đã được rút gọn còn 19 điểm.

Tuy vậy, nhiều lãnh đạo châu Âu vẫn bày tỏ lo ngại rằng thỏa thuận này có thể tạo ra một “nền hòa bình kiểu Carthage”, gây bất lợi cho Ukraine và đẩy gánh nặng tài chính về phía châu Âu. Các cuộc gặp riêng giữa Mỹ và Nga cũng làm dấy lên chỉ trích rằng số phận của Ukraine đang được quyết định bởi các thế lực bên ngoài.

Một trong những điểm gây tranh cãi nhất là đề xuất chia lại tài sản nhà nước Nga bị đóng băng trị giá khoảng 300 tỉ USD, phần lớn đang được giữ tại Euroclear (Bỉ), giữa Moscow và Washington để dùng vào việc tái thiết. Mặc dù điều khoản này đã bị loại khỏi các phiên bản sau, giới chức châu Âu cho rằng đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Mỹ đang tìm cách định hình lại trật tự tài chính sau chiến tranh theo hướng có lợi riêng.

Về phần mình, các quốc gia châu Âu đang cố gắng đưa ra đề xuất nhằm giữ vai trò chủ động trong tiến trình đàm phán. Nhóm các quốc gia gồm Anh, Pháp và Đức đã xây dựng một bản kế hoạch đối trọng, trong đó khẳng định lập trường bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ Ukraine và phản đối mọi cam kết về trung lập hóa vĩnh viễn.

Song song với đó, Mỹ và Ukraine cũng đang tiếp tục thương lượng tại Geneva để giải quyết bất đồng. Một số quan chức Mỹ cho biết phía Kyiv đã đồng ý với nhiều điểm mấu chốt, dù hai bên vẫn chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng.

Trong lúc các cuộc đàm phán tiếp tục diễn ra, giao tranh vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, trong khi các áp lực tài chính và chính trị từ cả Nga và phương Tây tiếp tục tăng. Lãnh đạo các nước châu Âu đang đối mặt với một bài toán khó: Vừa duy trì cam kết hỗ trợ Ukraine, vừa bảo đảm rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng không làm tổn hại đến nguyên tắc chủ quyền và luật pháp quốc tế.

(Tổng thuật từ Bloomberg)